اثر يك مداخله مدرسه محور براساس نظريه اجتماعي- شناختي بر دريافت ميوه و سبزي دانش‌آموزان دختر مقطع راهنمايي

Effect of a School-based Intervention Based on Social Cognitive Theory on Fruit and Vegetable Consumption in Middle School Students in Tehran

زمينه و هدف: رژيم غذايی غنی از ميوه و سبزی به عنوان عاملی مهم در پيشگيری از بيمارهای مزمن شناخته شده است. دوران نوجوانی مرحله مهمی برای شكل‌گيری رفتارهای مربوط به غذا خوردن است و مدرسه يكی از محيط‌های مناسب برای مداخله به منظور بهبود رفتارهای غذايی، از جمله الگوی مصرف ميوه و سبزی نوجوانان است. دانش‌آموزان دختر مقطع راهنمايی است. روش بررسی: اين مطالعه يك كارآزمايی ميدانی تجربی مدرسه محور است. نمونه‌ها شامل 296 دختر دانش‌آموز 13-10 ساله (157 نفر آزمون و 139 نفر شاهد) منطقه 7 آموزش و پرورش تهران در سال 1389 بود. مداخله به صورت آموزش كلاسی و عرضه ميوه و سبزی در بوفه مدرسه به مدت 3 ماه اجرا شد. عوامل شناختی-اجتماعی مرتبط با دريافت ميوه و سبزی با تكميل  پرسشنامه ، ميزان دريافت ميوه و سبزی توسط پرسشنامه ياد آمد 24 ساعته، پيش و پس از مداخله 3 ماهه، ارزيابی شد. برای تحليل داده‌ها از آمار توصيفی و تحليلی استفاده شد. يافته‌ها: در پايان مداخله، دريافت روزانه سبزی و ميوه در گروه آزمون به ترتيب 6/0و 63/0 واحد و در مقايسه با گروه شاهد بيشتر بود، هرچند ميزان مصرف در گروه آزمون در پايان مطالعه تغيير معناداری در مقايسه با ابتدای آن نداشت. ميزان آگاهی تغذيه‌ای و خودبسندگی در گروه مداخله در مقايسه با شاهد افزايش معنادار يافت، هرچند ميزان فراهمی و يادگيری مشاهده‌ای در گروه مداخله در پايان مطالعه كاهش پيدا كرده بود. نتيجه‌گيری: فرايند اجرای برنامه نكات اجرايی متعددی را به عنوان تجربه مثبت اجرايی برای مداخلات آتی در اختيار قرار داد.

Background & Aim: Diet rich in fruits and vegetables is shown to be an important factor in prevention of chronic diseases. Adolescence is a critical period in adopting eating behaviors. Schools are important social environments in adolescentsʹ lives; and are important settings for interventions that aim to improve eating behaviors, including fruit and vegetable intake. This study aimed to assess effectiveness of a school-based intervention based on social cognitive theory on fruit and vegetable (F&V) intake of female adolescents in Tehran. Methods & Materials: This experimental school based field trial was conducted on 296 female students aged 10-13 years old (157 in the intervention and 139 in the control groups). The intervention included classroom nutrition education on F&V and increasing availability of F&V through school buffet. Psychosocial characteristics of the students were assessed using a questionnaire and F&V intake were measured using 24-hr recall method, at baseline and after three months intervention. Descriptive and inferential statistics were used for data analysis. Results: After the intervention, vegetable and fruit intake were 0.6 and 0.63 servings higher in the intervention group compared to the controls. Knowledge and self-efficacy scores were significantly higher in the intervention group compared to the control group. Home availability and observational learning scores were significantly decreased in the intervention group. Conclusion: Through the intervention process, many valuable experiences were gained to be used in future interventions.