تعيين عوامل مؤثر بر اضافه بار آهن قلب و كبد در بيماران تالاسمي ماژور با بهره از معادلات برآوردگر تعميم يافته

Detecting the determinants of cardiac and hepatic iron overload in patients with thalassemia major using a generalized estimating equations method

سابقه و هدف: تشخيص به موقع اضافه بار آهن در اعضای مختلفی چون قلب و كبد می‌تواند كيفيت زندگی بيماران تالاسمی وابسته به تزريق خون را تا حد زيادی بهبود بخشد. اين مطالعه با هدف بررسی رابطه ميان *2MRI T (relaxation tim *2T Magnetic resonance imaging) قلب، كبد و سطح فريتين و نيز سنجش عوامل مؤثر بر اضافه بار آهن با استفاده از روش معادلات برآوردگر تعميم يافته انجام گرديد. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه تعداد 53 نفر از بيماران تالاسمی ماژور بيمارستان دكتر محمد كرمانشاهی در سال‌های 92-1391 مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور بررسی رابطه ميان *2MRI T قلب، كبد و سطح فريتين علاوه بر مدل خطی، مدل‌های درجه دو، نمايی و لگاريتمی نيز به داده‌ها برازش داده شد. همچنين به منظور شناسايی عوامل مؤثر بر اضافه بار آهن از روش معادلات برآوردگر تعميم يافته استفاده گرديد. يافته‌ها: مدل نمايی، مدل مناسب‌تری برای بيان رابطه ميان *2MRI T قلب و سطح فريتين (170/0 = 2R) و مدل درجه دو نيز مدل بهتری برای بيان رابطه ميان *2MRI T كبد و سطح فريتين (277/0 = 2R) می‌باشد. برازش مدل روش معادلات برآوردگر تعميم يافته نشان داد، سطح فريتين (001/0 > P)، وضعيت اسپلنكتومی (001/0 > P)، داروی دسفرال (001/0 > P) و همچنين داروی اوسورال (001/0 > P) رابطه معنی‌داری را با اضافه بار آهن بدن دارند. استنتاج: استفاده از مدل‌های معادلات برآوردگر تعميم يافته در مطالعات طولی و مطالعاتی كه ماهيت همبستگی ميان متغيرهای پاسخ در آن وجود دارد، ضمن نياز به حجم نمونه كمتر، قابليت اعتماد بيشتری نيز به دنبال خواهد داشت.

Background and purpose: The diagnosis of iron overload in various organs such as heart and liver in patients with blood-transfusion-dependent thalassemia can greatly improve their quality of life. In this study, we investigated the relationship of T2*-weighted magnetic resonance imaging (MRIT2*) of heart and liver with ferritin levels; also assessed the factors affecting iron overload using generalized estimation equations (GEE). Materials and methods: 53 patients with thalassemia major in Dr. Mohamed Kermanshahi hospital, Kermanshah, Iran, during 2011-12 were enrolled. To investigate the relationship of MRIT2* of heart and liver with serum ferritin levels in addition to linear models, quadratic, exponential and logarithmic data were fitted well. To identify factors influencing iron overload, generalized estimation equations was used. Results: Exponential model was more appropriate to describe the relationship of serum ferritin levels with MRIT2* of heart (R2 = 0.170) and quadratic model was more appropriate for liver (R2 = 0.277). Generalized estimation equations model showed that ferritin level (P < 0.001), splenectomy status (P < 0.001), desferal (P < 0.001), and osveral (P < 0.001) affected the iron overload. Conclusion: Using generalized estimation equations model for longitudinal studies and studies of correlation between response variables is more reliable and needs smaller sample.