تصوير ستاره در سينماي ايران (مطالعه موردي ستاره زن نيمه دوم دهه 70)

Star Image in Iranian Cinema A Case Study of Woman Star in the Second Half of 1990s

مقاله حاضر به مطالعه ارتباطي« ستاره» در سينماي بعد از انقلاب اسلامي پرداخته است. به اين منظور، نظريه ريچارد داير مبني بر « كاركرد ايديولوژيك ستاره» مبنا قرار گرفته است. دايرجاذبه ستاره را محصول معاني خاصي مي‏داند كه ستاره در خود دارد. در اين مطالعه هديه تهراني ستاره نيمه دوم دهه 70 انتخاب شد و با استفاده از روش تحليل محتواي كيفي و تكنيك نشانه شناسي 13 فيلم اول وي با واحد تحليل « صحنه» تحليل گرديدند. نتايج اين پژوهش نشان داد پنج مولفه‏ كارگردان‏هاي مطرح، شخصيت ستاره‏، نقش‏هاي مقابل‏، تفاوت ستاره با ديگر زنان فيلم و همچنين نوع فيلم‏هاي ستاره در شكل‏گيري ستاره نقش داشته‏اند همچنين تصوير هديه تهراني حامل معاني و ارزش‏هاي ويژه‏اي است كه براي جامعه آن زمان جذابيت خاص داشته است. هديه تهراني در فيلم‏هايش نقش اول فيلم، فعال، شاغل، توانمند در اجتماع، مادي‏گرا، در خانواده‏اي با وضع مالي خوب، بالاتر از مرد اول فيلم، راحت در ارتباط‏گيري با مردان، غير‏ ملتزم به سنت‏هاي خانواده، مجرد، مستقل، داراي اعتماد به نفس و جسارت بالا و پوشش متفاوت است از اين روي وي زني بيشتر نوگرا ناميده مي‏شود. نوگرا بودن ستاره، معلول و البته بازتابي از جامعه تغيير يافته ايران در نيمه دوم دهه 70 است. در واقع عنصر زمان نيز در شكل‏گيري تصوير ستاره نقش ويژه‏اي دارد.

The present paper is the result of a study focused on the image of stars in the post-revolutionary cinema. In order to explain the phenomenon of stardom, Richard Dyerʹs approach, which is based on the ideological function of stardom, was employed as the basis. He regards star attraction as the product of certain meanings which exist within the star. In the present study, Hedieh Tehrani, who was a star during 1990s, was selected. Her first 13 movies were analyzed semiotically through qualitative content analysis in which the unit of analysis was scene analysis. Findings of this study indicated that five components including well-known directors, the starʹs character, the opposite role, the difference between the star and other female characters of the movie, and the type of her movies contributed in turning her into a star. In addition, Hedieh Tehraniʹs image contains meanings and values that were then attractive to the society. Hedieh Tehrani plays the leading role in her movies; she is active, employed, socially skilled, materialistic, born in an affluent family, superior to the leading actor, comfortable in her relationship with men, not committed to family traditions, single, self-assured, bold and dressing differently. Therefore, she is deemed a modernist. Her being modernist is a result and a reflection of social transformation in Iran during 1990s. In fact, the time element also plays a significant role in creating the star image.