راوي اول شخص در گلستان سعدي

First Person Narrator in Saʹdiʹs Golestan

با وجود سنّت غالب كاربرد راوي سوم شخص (داناي كل) در حكايتهاي فارسي، سعدي در حدود يك چهارم از حكايتهاي كتاب گلستان (48 حكايت) از راوي اوّل شخص بهره گرفته است. پژوهش حاضر با هدف تحليل چگونگي كاربرد شيوه روايت اوّل شخص در گلستان سعدي، به بررسي اين حكايتها پرداخته است. اين بررسي در سه بخش انجام گرفته است: نخست، حضور راوي اوّل شخص در جايگاه قهرمان، قهرمانيار، شخصيت فرعي يا شاهد در تمام حكايتها شناسايي و در قالب آمار دقيق ارايه شده و سپس به بررسي حكايتهاي خودزندگينامهاي سعدي در گلستان و سرانجام به تحليل كاركردهاي شيوه روايت اوّل شخص در اين حكايتها پرداخته شده است. نتيجه اين بررسي نشان ميدهد، سعدي در بابهاي «در ضعف و پيري» و «در تاثير تربيت» بيش از تمام بابهاي ديگر از روايت اول شخص استفاده كرده كه ميتواند نشان دهنده اهميت اين موضوع براي او و كثرت تجربههاي وي در اين موضوعات باشد. كمترين كاربرد نيز مربوط به باب «در سيرت پادشاهان» است كه عدم دلبستگي سعدي به جايگاههاي قدرت را نشان ميدهد. شخص در كتاب گلستان، راوي اول شخص در سطوح و مراتب گوناگوني از قهرمان تا شاهد، حضور دارد. اغلب حكايتهاي داراي راوي اول شخص در اين كتاب، خودزندگينامهاي و بيانگر تجربههاي زندگي راوي‌اند. اين بررسي همچنين نشان ميدهد، در اين حكايتها از كاركردهاي ويژه روايت اول شخص بهره زيادي گرفته نشده و ميان ساختار و كاركردهاي روايت اول شخص و سوم شخص در كتاب گلستان سعدي، تفاوت چنداني وجود ندارد.

Saʹdi used first person narrator in almost one quarter (48 tales) of Golestan tales, though the current tradition of narrative in his period was based on third person narrator (omniscient). The main question in this study is that how first person narrative is used in Golestan. This study shows that, in Golestan, first person narrator is represented by various figures such as protagonist or witness. Most of these tales are autobiographical. This study also shows that there are not special functions of first person narrative in this literary work and there is no difference between structure and functions of third and first person narratives.