شيوه هاي تقليد صباي كاشاني در خداوندنامه از شاهنامه فردوسي

Sabaye Kashani’s Imitations of Ferdowsi’s Shahnameh in Khodavandnameh

منظومه خداوندنامه از فتحعلي خان صباي كاشاني (1179-1238 ق.) شاعر پارسي گوي اواخر قرن دوازدهم و اوايل قرن سيزدهم از شاعران مكتب بازگشت ادبي است. اين حماسه ديني كه حاوي دوازده هزار بيت در بحر متقارب مثمّن محذوف است، به تقليد از شاهنامه فردوسي سروده شده و در شرح حال پيامبر اكرم (ص) ، معجزات وي و غزوات اميرالمومنين علي(ع) است؛ از جمله بيت زير: فردوسي: سپهبد به اسب اندرآورد پاي تو گفتي كه گردون برآمد ز جاي صبا: پيمبر به ارغون درآورد پــاي تو گفتي دو گيتي بـرآمد زجــاي صباي كاشاني در سرودن اين منظومه وامدار اصطلاحات و تركيبات و لغات شاهنامه فردوسي است. گاه نيز با اندكي تصرّف در تعبيرات شاهنامه دست به تعبيرآفريني مي زند. او از زبان فخيم و پرطنطنه و باشكوه فردوسي (سبك خراساني) استفاده كرده است كه طبيعتاً هدف شاعران بازگشت نيز همين بوده تا زبان كهن را احيا و از انحطاط زبان جلوگيري كنند. سراينده خداوندنامه در خلق صور خيال از جمله «استعاره و تشبيه» ابتكاري نداشته و از تصويرسازي شاعر طوس بهره مند شده است. نگارندگان در اين مقاله سعي دارند تا شيوه هاي تقليد صبا از فردوسي را با ذكر شواهد از ديدگاه واژگان و نحو، قالب بندي، صور خيال (تشبيه و استعاره)، تركيبات و تعبيرات و... تبيين كنند.

Khodavandnameh book of poetry has been written by Fathali Khan Sabaye Kashani, the Persian poet of the Literary Restoration School in late twelfth and early thirteenth century. This religious epic which consists of 12000 verses has been composed as an imitation of Ferdowsi’s Shahnameh for describing the life of Prophet of Islam, his miracles and the battles of Imam Ali. Composing this book of poems, the poet has borrowed the words and expressions of Shahnameh. By manipulating the expressions of Shahnameh, the poet sometimes coins new expressions. He has used the marvelous and bombastic language of Shahnameh (Khorasani style) which was the aim of Restoration poets for reviving the ancient language and stopping the deterioration of language. The composer of Khodavandnameh has not shown any innovation in creating the imagery (like metaphor and simile) and he has used the imagery of Shahnameh. This article tries to explain Saba’s imitations of Ferdowsi via mentioning a number of examples in the fields of vocabulary, syntax, imagery (metaphor and simile), expression, idioms etc.