روش‌شناسي تاريخي تَنّوخي در تاليف كتاب نِشوار المُحاضره و اخبار المذاكره

قاضي ابوعلي ‌المحسّن بن علي بن محمد تنوخي (384-327 ه. ق/994-938 م)، با استفاده از روش «روايت تاريخ به صورت حكايت»، فعاليت‌هاي اجتماعي مردمان روزگار خود را در چهارچوب شيوه بديع نگارش خود در كتاب نشوار المحاضره و اخبار المذاكره يا جامع التواريخ، نقد و تحليل كرده است. وجود انگيزه‌هاي خاص شخصي و موضوع شناسانه و نيز گزارش‌هاي ارزشمند تاريخي كتاب در ابعاد سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي، اهميت ويژه‌اي به شيوه نگارش تنوخي در اين كتاب بخشيده است و مخاطب را به خود جذب مي‌كند. مهمترين ويژگي روش‌شناسي تاريخي تنوخي، استفاده از روش اِسناد اخبار و به‌كارگيري اصطلاحاتي است كه نشانگر مشاهده مستقيم و رو‌در‌روي حوادث و وقايعي است كه به رشته‌ تحرير در‌آمده است. از طرف ديگر تنوخي تلاش كرده است تا درباره صحت و سقم روايت‌هاي تاريخي نشوار المحاضره، تا حد امكان نظري كارشناسي ارايه كند. علاوه بر اين، وجود سنت‌هاي منصب قضاوت در خاندان تنوخي و تماس او با اقشار بالا و پايين و متوسط جامعه، به روش نگارش وي رنگ واقع‌گرايي ويژه‌اي داده است كه در ساير تاليفات اين مورخ نيز ديده مي‌شود. در اين مقاله، با روش توصيفي و تحليلي به تبيين اين فرضيه پرداخته خواهد شد كه آيا تنوخي از طريق «روايت‌گري تاريخ در قالب حكايت» توانسته است تاريخ اجتماعي - سياسي دوره خود را به تصوير كشد يا خير؟