ارزيابي كميت، كيفيت و تحولات مواد آلي موجود در سازند گورپي در ناحيه لرستان

Qualitative and quantitative assessment of organic matter from two sections of Gurpi Formation in Lorestan province

جهت ارزيابي مواد آلي سازند گورپي در ناحيه لرستان ، دو برش از اين سازند با روندي عمود بر حوضه زاگرس در جهت شمال شرق (برش فرهادآباد) به جنوب غرب(برش كاور) انتخاب شد و مورد ارزيابي ژيوشيميايي و پالينولوژيكي قرار گرفت. بر مبناي مطالعات صورت گرفته ميانگين ميزان مواد آلي در هر دو برش سازند گورپي بسيار پايين (0.1TOC: ) به دست آمد كه جهت بررسي علت آن از نمودارهاي نسبت پريدينيوييد به گونيالاكوييد(P/G)، درصد كربنات (Calcite equivalent percentages) در مقابل كربن آلي (TOC) و Pr/nC17 در مقابل Ph/nC18 و نمودار Pr/Ph در مقابل Pr+Ph/nC17+nC18 و نمودار سولفور(Sulfur) در مقابل كربن آلي (TOC) استفاده شد. مقايسه اين نمودارها نشان مي‌دهند برش‌هاي مورد مطالعه عمدتاً دريايي بوده كه گاه امكان ورود مواد خشكي به آن وجود داشته است. مقايسه شرايط محيطي در دو برش چينه‌شناسي نشان مي‌دهد كه برش كاور در محيط عميق‌تر و احيايي‌تري نسبت به برش فرهادآباد قرار دارد و از نظر شرايط توليد مواد آلي روند يكنواخت‌تري را نشان مي‌دهد و برش فرهادآباد در شمال شرق برش كاور در يك محيط كم عمق‌تر و در محيطي كه امكان ورود مواد خشكي فراهم بوده رسوب‌گذاري كرده است.نكته قابل توجهي كه در هر دو برش سازند گورپي قابل مشاهده مي‌شود، اينتروال كوچكي بين دو عضو لوفا و امام حسن است كه با افزايش ناگهاني ميزان مواد آلي TOC همراه است. اين افزايش همراه با افزايش آلكان‌هاي نرمال بلند و نسبت پاييني از نسبت nC17/nC27 و افزايش قابل ملاحظه‌اي از سيست داينوسيست‌هاي پريدينيوييد به گونيالاكوييد (P/G) و فراواني فسفات و گلوكونيت در نمونه‌هاي مقطع نازك است كه نشان‌دهنده افزايش توليد به همراه شرايط احيايي در ابتداي ماستريشتين است. از نظر توان هيدروكربن‌زايي هر دو برش مورد مطالعه به صورت ضعيفي توان توليد گاز را دارند. مطالعه بلوغ حرارتي (Tmax و VR) نشان‌دهنده بلوغ ضعيفي از رسوبات گورپي ( ابتداي پنجره نفتي) است.

Qualitative and quantitative assessment of sedimentary OM was performed by Rock-Eval pyrolysis, palynological and organic geochemistry analysis from two sections of the Gurpi Formation perpendicular to the Zagros trend (Northeast to Southwest). The amount of organic matter show relatively low TOC values of less than 1% for most of these sections. To investigate the cause of the low quantity of organic matter in the Gurpi Formation cross plots of Calcite equivalent percentages vs. TOC, Pr/nC17 vs. Ph/nC18, Pr / Ph vs. Pr + Ph/nC17 + nC18 and Sulfur vs. TOC were used. These cross plots indicated a mixed marine and terrestrial organic matter for the two sections and confirms deposition in a more marine and anoxic condition and roughly constant production of organic matter for the Kaver section and confirm high state of pereservation of organic matter in this section. But Farhadabad section in Northeast of Kavar section has been deposited in shallow environment with high contents of terrestrial organic matter input. The high content of organic matter in both sections studied occurs well in minor interval between Lopha and Emam Hassan members in early Maastrichtian. Predominance of odd long chain- nalkanes (C27-C31), low ratio of nC17/nC27 and bimodal n- alkanes distribution and high ratio of Peridinioid to Gonyaulacoid (P/G) as well as the presence of pyrite and phosphates in this interval are evidence of surface water productivity and suboxic to anoxic condition that favored accumulation and preservation of organic matter in early Maastrichtian. Comparing the values of S1, S2, Tmax and TOC based on Rock-Eval pyrolysis of the samples studied with standard guidelines it becomes evident that the Gurpi Formation in the two sections of Zagros basin is poor or fair in terms of production potential, and therefore could not have produced hydrocarbons in commercial quantities except for minor intervals between Lopha and Emam-Hassan members in early Maastrichtian. Tmax values for the formation range between 340 and 440 ْC and consequently show the deposits to be thermally early mature (beginning of oil window).