تحليل ساختار و مضمون توسل در اشعار نظامي گنجوي با تكيه برقرآن و حديث

A study of form and content of Tavasol in Nezami Ganjaviʹʹs Poetry on the basis of the holy Quran and Hadith

چكيده: مقاله حاضر ضمن تعريف واژه «توسل» با تكيه بر قرآن و حديث و ساختار آن به رويكردهاي ساختاري و محتوايي آن در شعر فارسي با تكيه بر اشعار نظامي گنجوي در اين زمينه مي پردازد. زاويه ديد نظامي درتوسلها، انواع توسل؛ توسل به ذات و صفات، توسل مستقيم، غير مستقيم، لحن توسلهاي نظامي، شفاعت و توسل و … در بخشهايي از مقاله تشريح شده است. در مبحث زاويه ديد توسلها به اصالت سبكي نظامي در اين زمينه اشاره شده است؛ به گونه اي كه اثبات شده است كه حالت خطابي و زبان دوم شخص مفرد با خداوند و رسول اكرم (ص)، بيشتر در خور توجه نظامي در گفتگوهاي توام با توسل بوده است. در بخش انواع توسل، به مساله توسل به ذات الهي و توسل به اسما و صفات الهي اشاره شده است و در بخش انواع توسل غير مستقيم به مساله تحيت بدون درخواست و مساله درخواست و تحيت اشاره شده است. لحن و توسل، تضرع در توسلها، لحن متواضعانه نظامي، صميميت لحن و… از رويكردهاي ديگر مقاله است. به طور كلي مقايسه رويكردهاي نظامي و قياس با رويكردهاي اعتقادي با عنايت به شيوه نقد تطبيقي مبتني بر قرآن و حديث اساس مقاله حاضر را تشكيل مي دهد.

Abstract: Defining the term Tavasol (resort) on the basis of the Quran and Traditions, this study tries to explore its form and content in Nezami Ganjaviʹs Poetry. The article covers point of in Nezamiʹs resonting, its typeʹs resonting to essence and attribute, tone of resorts, direct and indirect resorts, resorting and intercession, etc are discussed. In point of view, Nezamiʹs style is discussed. In terms of types, his resort to Allahʹs essence, his names and attributes are taken into consideration. Regarding indirect resorting different issues are touched upon. Also different aspects of tone of resorting are explored. Generally comparing Nezamiʹs approaches with ideological approaches based on methods of critical comparison based on the Quran and Traditions form the basis of this article.