بررسي تطبيقي مفهوم واژه «ملكوت» در قرآن كريم و ديوان حافظ

A Comparative Study of the Term Malakoot in the Holy Quran and Hafiz Poetry

چكيده: ملكوت از واژگاني است كه فهم صحيح و عميق آن نقشي چشمگير در تقويت نگرش توحيدي و عرفاني دارد. به سبب همين نقش محوري است كه اين كلمه در ادبيات غني پارسي، به ويژه اشعار حافظ نيز بازتاب داشته است. ملكوت مفهومي تشكيكي است كه معناي ساده و قابل درك آن براي همه، همان مالكيت مطلق خداي متعال و استناد همه اشيا به اراده الهي و وصف خالقيت اوست؛ اما معناي عميق و اعلاي آن باطن عالم خلقت و عين ربط بودن همه اشيا و موجودات به پروردگار عالميان است. نويسندگان اين نوشتار بر آنند كه استعمال واژه «ملكوت» در غزليات حافظ شيرازي در همين معناي اخير آن بوده است. البته استاد غزل پارسي علاوه بر استلهام معنايي از قرآن در اين زمينه، از تصويرسازي هاي فرا بشري قرآن نيز اثر پذيرفته و با ارايه تصويرگري هايي بديع و دل انگيز، معاني و مفاهيم قرآني را با جذابيت و زيبايي خاصي در اشعار خود مطرح نموده است.

Abstract An accurate understanding of the concept of Malakoot plays a prominent role in amplification of mystic and monotheistic sight. Based on this, Malakoot has got widespread usage in Persian literature, especially in Hfiz poems. Malakoot is a graded concept. The simple and comprehensible meaning is the absolute ownership of God and dominance of his volition and creativity on all things. The deepest meaning of this word is the inside aspect of the universe; therefore, everythingʹs existence is connected to God. This research attempts to show that Hfiz utilized Malakoot in the recent meaning. In spite of being inspired by the concept of Malakoot, Master of Persian lyric, affected by illustration of the holy Quran and presented the Quranic concepts in this novel and pleasing format.