ارزيابي تاثير هماهنگ‌سازي بهره‌برداري توامان از سامانه‌ي چند- مخزني حوضه‌ي‌ آبخيز كرخه در مراحل مختلف توسعه‌ بر تامين بلند مدت آب

An Assessment of the Karkheh’s Multi-Reservoir Systems’ Operation Coordinating Impacts on the long-Term Water Supply at Different Stages of Basin Development

با ساختن سازه‌هاي جديد تامين آب، طرح هاي آبياري، صنعتي و توسعه‌ي‌ شهرها، ساختار حوضه‌ي‌ آبخيز، و به تبع آن، شرايط سامانه‌ي آبي حوضه‌ي دچار تغيير مي‌گردد. در چنين شرايطي، استفاده از شيوه‌ي بهره‌برداري موجود، علاوه بر اين كه بهينه نيست، منجر به هزينه‌هاي گوناگون اقتصادي و اجتماعي نيز مي‌گردد؛ بنابراين، نياز به هماهنگ‌سازي بهره‌برداري با شرايط جديد، و به‌روزرساني قواعد بهره‌برداري و منحني هاي فرمان سدها مي‌باشد. در اين پژوهش، به موضوع هماهنگ‌سازي بهره‌برداري از سامانه ي آبي و به‌روزرساني قواعد بهره‌برداري از آبگير سدها در مراحل گوناگون توسعه‌ي‌ حوضه‌ي آبخيز، پرداخته شده است. براي اين منظور، يك شبيه بهينه‌سازي بهره‌برداري بلند مدت از سامانه‌ي آبي ساخته شده است، كه اثرات بالادست بر پايين‌دست، و اثرات بلند مدت بهره‌برداري از سامانه‌ي آبي را در نظر گرفته، و به‌نحوي عملكرد سامانه‌ي آبي را هماهنگ مي‌نمايد، كه اهداف بهره‌وران در افق بلند مدت برنامه‌ريزي تا حد ممكن تامين گردد. كاربرد شبيه در ارزيابي تاثير هماهنگ‌سازي و به‌روزرساني بهره‌برداري از سامانه‌ي آبي كرخه نشان مي‌دهد كه در شرايط ساختن سدهاي كرخه، سيمره و سازبن، چنانچه از منحني هاي فرمان معمول سدها، كه به صورت مجزا براي هر سدي تهيه مي‌گردد، استفاده شود،60% از نيازهاي آبي تامين نمي‌گردد در حالي كه در شرايط هماهنگ‌شده، تمامي نيازها تامين مي‌شوند. علاوه براين، عدم هماهنگ‌سازي بهره‌برداري از سامانه‌ي آبي كرخه، و به‌روزرساني قواعد بهره‌برداري از آبگير سدها، 50% قابليت اطمينان تامين تقاضاهاي آبي را در يك افق 20 ساله در مقايسه با عملكرد هماهنگ شده كاهش مي‌دهد.

Watershed system configuration and conditions change as newer water supply, irrigation, industry and municipal development projects are constructed. In such a new condition, applying the current operating rules for reservoirs, aside from not being optimum, will produce different economic and social costs, too. Therefore, it is necessary to coordinate the operation in the new condition and update reservoirs operating rules. Coordinating the hydro-system operation and updating the reservoirs, operation rules at different stages of the basin development are studied in this research. Therefore, a long-term optimization model is developed, which takes into account the upstream operation impacts on the downstream performance, and coordinates operation of different hydro-system components in a manner to maximize satisfaction of different stakeholders’ targets as much as possible. Application of the model to the Karkheh’s hydro-system analysis at different development stages for an assessment of coordination and updating of operation impacts shows that after construction of the Karkheh, Saymareh and Sazbon Dams, 60% of water demand targets will not be met in comparison with the updated rule curves application if the primary rule curves of dams that are determined for each dam are used individually in practice. Besides, non- coordination of the Karkheh’s hydro-system operation and updating reservoirs operation rules will reduce water supply reliability by 50% in a 20 year planning horizon in comparison with a coordinated and updated operation of the Karkheh’s hydro-system.