تحليل شناختي پاره اي از استعاره هاي دل در بوستان سعدي

A Cognitive Analysis of Some Metaphors of the Wotd del in Saʹʹdi’s Bustan

مطالعه حاضر در چهارچوب زبانشناسي فرهنگي به بررسي برخي از مفهوم پردازي هاي استعاري واژه دل در بوستان سعدي پرداخته است. تحليل داده ها نشان مي دهد كه اين اندام به شكلي زايا در امر تن آيش ذهن زبانمندان فارسي از طريق يك الگوي فرهنگي مشاركت مي جويد و از خلال آن به مفهوم پردازي عناصري از حوزه هاي مفهومي احساسات (عشق، شادي، غم)، قواي ذهني (درك كردن، فكركردن)، ارزش هاي فرهنگي (بخشندگي، صداقت)، ويژگي‌هاي شخصيتي (بي رحمي، آگاهي) و طبيعت و ماده (باغ، آيينه) مي‌پردازد. مفهوم پردازي احساسات در اين ميان از تنوع بيشتري برخوردار است؛ لذا مي‌توان دل را اندام نمونه اعلا در انتقال احساسات به ويژه «غم» و «عشق»، به-شمارآورد. همچنين معلوم شد كه آفرينش عبارات مبتني بر اين اندام، با تبعيّت از نظام‌هاي استعاري و بهره گيري از ابزارهاي شناختي چون استعاره، مجاز و طرحواره هاي تصويري همراه است.

The present study tries to analyze some conceptual metaphors in the Bustan, using insights from cultural linguistics. The data analyzed shows that through a cultural model, the word del, productively, embodies the mind of Persian speakers via conceptualizing emotions (love, happiness, and grief), mental faculties (understanding, thinking), cultural values (munificence, truth), character traits (atrocity, awareness) and materials (garden, mirror). In fact, we can recognize del as the prototypical body-part term used in conceptualizing emotions, especially “love” and “sadness”. The present study reveals that the formation of body-part expressions is in accordance with metaphorical systems, exploiting image schema, metaphor, and metonymy.