اهميت نقض ترتيب مرسوم نقش‌هاي تتا دردرك بيماران آلزايمر فارسي‌زبان

Thematic role hierarchy violations in Persian Alzheimer’s patients

محمول‌ها، واژه‌ها يا گروه‌هاي واژگاني هستند كه به مثابه مهم‌ترين بخش معنا‌شناختي جمله تلقي‌مي‌گردند. در جستار حاضربا الهام از پژوهشي مشابه كه از سوي منويليدو، آلميدا، شوارتزو نر (2009) انجام‌پذيرفته‌است به بازكاوي ماهيت اختلال بيماران آلزايمر فارسي‌زبان در درك جملات حاوي محمول‌هاي روان‌شناختي پرداختيم. از اين رو، به‌طور مشخص بر ويژگي تخصيص نقش تتا در سه نوع محمول تمركزكرديم. دسته اول، محمول‌هايي را شامل‌مي‌شود كه تجلي موضوعي آن‌ها نمايانگر ترتيب پايگاني نقش‌هاي تتا مي‌باشد ( همچون بازي‌كردن)؛ دسته دوم محمول‌هاي روانشناختي‌اي هستند كه تجلي موضوعي آن‌ها، ناقض تجلي موضوعي مرسوم است (همچون ترسيدن) و نوع سوم محمول‌هاي روانشناختي‌اي را دربرمي‌گيرد كه از ترتيب پايگاني نقش‌هاي تتا تخطي‌مي‌كنند (همچون خشنودكردن). پژوهش حاضر از نوع مورد– شاهد است و آزمودني‌هاي پژوهش شامل دو بيمار آلزايمري يك‌زبانه فارسي‌زبان و 5 فرد سالم كهنسال بودند كه از لحاظ سن، مدركِ تحصيلي، محل سكونت و زبان مادري با يكديگر همتا شده‌بودند. تحليل داده‌هاي حاصل از انجام آزمون تكميل جمله، مشخص ساخت كه بيماران آلزايمر در درك جملات حاوي ساختار كانوني(دسته اول) مشكلي نداشتند، اما در درك جملات حاوي محمولهاي روانشناختي( دسته دوم و سوم)، عملكرد بسيار ضعيفتري نسبت به گروه شاهد از خود نشاندادند. اين نتايج، بيانگروجود اختلال بيماران آلزايمري در نگاشت بازنمايي نحوي بر بازنمايي معنايي و بهويژه در فرايند تخصيص نقشهاي تتا به موضوعهاي محمولهاي روانشناختي است.

Predicates are words or groups of words which are considered as the most important semantic elements of the sentence. Following Manouilidou, Almeida, Schwartz and Nair, this research investigates the nature of verb disorder in Persian Alzheimer patients. To this end, the property of thematic role assignment by three kinds of predicates has been focused upon. The first kind of predicates includes those whose argument realization follows the standard hierarchical thematic role (e.g. kandan). The second type includes those whose argument realization violates the standard argument realization (e.g. tarsidan). The third type includes those which violate the standard hierarchical thematic roles (e.g. xoshnud kardan). Two monolingual Persian AD patients under the support of Iran’s Alzheimer Association and five matched elderly controls performed a sentence completion task in which they had to choose a predicate that would render the sentence grammatical and meaningful. AD patients showed no problems with canonical structures but performed worse than controls in psychological verb sentences. The results support the hypothesis that AD’s deficit is in the mapping between syntactic and semantic relation, particularly in the assignment of thematic roles to the arguments of the predicates.