شناسنامه به مثابه سند هويتي ايرانيان (1297 هـ.ش ـ 1392 هـ.ش)

Birth Certificate as an Iranian Identity Document (1297-1392)

امروزه اسناد هويتي به‌عنوان دسته‌اي از مواد آرشيوي و مدارك هويت‌بخش جمعي هر كشوري به‌شمار مي‌آيند؛ شناسنامه (سجل) نخستين و مهم‌ترين سند هويتي ايرانيان در ابتداي سده بيستم محسوب مي‌شود و اولين سندي است كه حامل بار هويتي جمعي و فراگيرايراني بود. قاموسي كه وقايع تلخ و شيرين همچون روز ولادت، زمان ازدواج، نام فرزندان، طلاق يا مرگ همسر و روز وداع صاحبش در آن ثبت و ضبط مي‌گردد. اصولاً در تقسيم‌بندي اسناد تاريخي، شناسنامه را زير مجموعه اسناد ديوانيات و در گروه اسناد ديواني ـ هويتي دوره معاصر قرار مي‌دهند. اين پژوهش در پي پاسخگويي به اين پرسش اساسي است كه ساختار و محتواي اسناد هويتي (سجل/ شناسنامه) در ايران چگونه شكل گرفته و تداوم و تحول يافته و كاركردهاي هويتي اين سند مهم چيست و از چه عواملي تاثير پذيرفته‌اند؟ پژوهش حاضر قصد دارد ابتدا به امر انتساب و هويت ساكنان ايران قبل از ايجاد دولت مدرن بپردازد و سپس شناسنامه/ سجل را از منظر كاركردهاي هويتي و علم سندشناسي درطول يك قرن گذشته مورد مطالعه قرار دهد. يافته‌ها و نتايج: نتيجه اين تحقيق گوياي آن است كه ساختار و محتواي شناسنامه‌ها در طي يكصده اخير تابع گفتمان حاكم متاثر از نظام ديوان‌سالار دولتي، بروكراسي پويا و فضاي فرهنگي حاكم مي‌باشند.

Nowadays the identity documents considered as a group of archival materials and documents represent the collective identity of each Country. The Birth certificates considered as first and foremost documents of Iranian identity in the early twentieth century and are the first documents that carriy the burden of collective identity of Iranians. The documents which recorded the tragic and fascinating events as the day of birth, marriage, names of children, divorce or death of a spouse and the date of the ownerʹs death. Basically, in Classification of documents history, the Birth certificates are the subset of the bureaucrats and the governmental - identity documents of the contemporary. This research intends to answer these fundamental questions: How did form and evolve the structure and content of identity documents in Iran? What are the identity functions of the Birth certificates and what factors have been impacted on them? This study aims primarily to study the residentʹs identity of Iran before the modern state and then studying the Birth certificates of the perspective of identity functions and the knowledge of Studying Documents during the past century. The results of this study indicate that the structure and content of Birth certificates during the recent century is the subordinate of dominant discourse of the government that is affected by governmental bureaucracy system, dynamic bureaucracy and dominant cultural spaces.