ارزيابي كارآيي مصرف نور و نيتروژن در گندم (Triticum aestivum) تحت سطوح آبياري و كود نيتروژنه

Evaluation Nitrogen and Radiation Use Efficiency of Wheat (Triticum aestivum) under Irrigation Levels

به منظور تعيين عملكرد، كارآيي مصرف نور،ميزان آب شويي، تجمع و كارآيي مصرف نيتروژن گندم در شرايط آب و نيتروژن محدود، آزمايش مزرعه اي به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در دو فصل زراعي 89-1388 و 90-1389 روي گياه گندم در شهرستان شيروان انجام گرفت. تيمارهاي آزمايشي از سه سطح آبياري (I1: آبياري كامل (ظرفيت زراعي)، I2: 80 درصد ظرفيت زراعي، I3: 60 درصد ظرفيت زراعي و I4: بدون آبياري (ديم)) به عنوان فاكتور اصلي و چهار سطح كود نيتروژن (N1: 0، N2: 100، N3: 175 و N4: 250 كيلوگرم نيتروژن در هكتار) به عنوان فاكتور فرعي تشكيل شدند. صفات عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، شاخص سطح برگ، كارآيي مصرف نور در كانوپي، آب شويي نيتروژن، غلظت نيتروژن و كارآيي مصرف نيتروژن در گيـاه گنـدم مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج آزمايش نشان داد كه اثر تيمارهاي آبياري و كود نيتروژن بر صفات اندازه گيري شده معني دار بود. به طوري كه، در تمامي صفات اندازه گيري شده به جز كارآيي مصرف نيتروژن بالاترين مقدار صفات از تيمار آبياري مطلوب همراه با مصرف 250 كيلوگرم نيتروژن در هكتار به دست آمد. در رابطه با كارآيي مصرف نيتروژن نيز دو روند كاملاً متفاوت مشاهده شد. در حالت اول در تيمارهاي آبياري مطلوب (I1) و تنش ملايم رطوبتي (I2) با افزايش مقدار نيتروژن، كارآيي مصرف نيتروژن نيز افزايش يافت. اما در حالت دوم كه در تيمارهاي تنش شديد (I3) و بدون آبياري (I4) رخ داد، با افزايش مقدار نيتروژن (از N1 (بدون مصرف كود) تا N4 (مصرف 250 كيلوگرم در هكتار كود))، كارآيي مصرف نيتروژن كاهش يافت. به طوركلي از نتايج آزمايش مي توان چنين استنتاج كرد كه براي حصول بالاترين عملكرد و كيفيت گندم، و همچنين استفاده كارآمد از تشعشع خورشيدي و نيتروژن مصرفي توسط گياه زراعي، آبياري مطلوب همراه با مصرف 250 كيلوگرم نيتروژن در هكتار در منطقه شيروان بسيار ايده آل است.

Water and nitrogen are among the most important limiting factors controlling yield in crops. With due attention to importance this subject, in wheat a split plot experiment was carried out in the field, using randomized complete block design with three replications under different irrigation and nitrogen levels during the cropping season of 2009-10 in Shirvan region. The experimental treatments consisted of four levels of irrigation, I1= optimum irrigation (field capacity, FC), I2= Irrigation at 80% FC, I3= Irrigation at 60% FC and I4= without irrigation which were assign to main-plots, and four levels of nitrogen fertilizers, namely, N1= 0, N2= 100, N3= 175 and N4= 250 kg N/ha to sub-plots. The results of experiment showed that the highest amount of seed yield, biological yield, leaf area index during different growth stages, radiation use efficiency and nitrogen content in whole wheat and seed obtained from treatment of optimum irrigation (I1) and applications of highest nitrogen fertilizer level (N4), but there wasn’t significant different between this treatment with treatment of optimum irrigation and consumption of 175 kg N/ha (I1N3). The lowest values were obtained from treatment of no irrigation and nitrogen (I4N1). For nitrogen use efficiency there was two different conditions. In the first condition, nitrogen use efficiency increased under optimum irrigation (I1) and irrigation at 80% FC (I2) with increasing nitrogen level from N1 to N4. In the second condition, nitrogen use efficiency decreased under irrigation of 60% FC (I3) and without irrigation (I4) with increasing nitrogen level from N1 to N4. Generally, it can be concluded that to obtain the highest yield in region, optimum irrigation is necessary. To obtain highest nitrogen fertilizer consumption and seed yield 250 kg N/ha would be required however there wasn’t significant difference between 250 an 175 kg N/ha applications