مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - پهنه بندي وضعيت توسعه كشاورزي پايدار در ايران و ارايه راهبردهاي پايداري

چكيده لاتين :

پهنه بندي ميزان پايداري كشاورزي علاوه بر روشن نمودن وضعيت پايداري مناطق مختلف، امكان مقايسه و شناخت نقاط ضعف و قوت را در مناطق مختلف فراهم مي نمايد. امروزه رهيافت هاي روش شناسي متنوعي جهت ارزيابي وضعيت پايداري در بخش كشاورزي مطرح شده است. در اين مطالعه براي ارزيابي ميزان پايداري كشاورزي از روش مزيت نسبي استفاده گرديد. براي اين منظور، 5 شاخص شامل منابع كشاورزي، پيشرفت كشاورزي، محيط زيست، وضعيت جوامع روستايي و آموزش در قالب 60 سنجه در نظر گرفته شد. ميزان پايداري كلي توسعه كشاورزي نيز از مجموع اين 5 شاخص محاسبه گرديد و در نهايت وضعيت توسعه كشاورزي پايدار كشور در قالب نقشه هاي GIS پهنه بندي گرديد. با توجه به پهنه بندي جغرافيايي مي توان نتيجه گرفت كه كشور ايران از لحاظ پايداري منابع كشاورزي، محيط زيست، وضعيت جوامع روستايي و آموزش كشاورزي ضعيف بوده و در زمينه پيشرفت كشاورزي از پايداري متوسطي برخوردار مي باشد. بطور كلي مي توان بيان كرد كه استان هاي خراسان رضوي و فارس در تمام شاخص ها مورد ارزيابي به جز جوامع روستايي از پايداري بالاتري برخوردار بودند. استان قم در تمام 5 شاخص مورد استفاده براي ارزيابي پايداري كشاورزي، ناپايدارترين استان شناخته شد. بطور كلي نتايج پهنه بندي توسعه كشاورزي پايدار در ايران نشان داد كه در مجموع كشور از نظر توسعه كشاورزي پايدار در وضعيت ناپايدار يا با پايداري ضعيف قرار دارد، زيرا از 30 استان كشور تنها 5 استان داراي پايداري متوسط و بالا بوده و بقيه استان هاي كشور يا ناپايدار بوده و يا از پايداري پايين برخوردار بودند. با توجه به مشخص شدن نقاط قوت و ضعف توسعه كشاورزي پايدار در هر منطقه، مي توان براي افزايش پايداري در كشاورزي، برنامه ريزي هاي آينده را در راستاي بهبود نقاط ضعف و شاخص هايي كه از پايداري پاييني در هر منطقه برخوردارند، معطوف كرد.Zoning of agriculture sustainability can be illustrated the status of sustainability in different regions and also provided the comparison capability and identification of advantage and disadvantage properties. Today, various methodologies were used to evaluate status of sustainability in agriculture section. To evaluate the agricultural sustainability the relative advantage method was used in this study. For this purpose, 5 indexes were considered which included: agriculture resources, agriculture development, environment, rural societies and education based on 60 indicators. The total sustainability of agriculture development was calculated by sum of the 5 indexes and subsequently, the status of sustainable agriculture was zoned in GIS maps. Based on geographical zoning, Iran was weak in terms of sustainability in agriculture resources, environment, rural society and agriculture education but it had moderate sustainability in term of agriculture development. Generally, it can be stated that Khorasan Razavi and Fars provinces had the highest sustainability in all indexes except rural society. Ghom province was identified as most unsustainable province in comparison with other provinces in all studied indexes. The results of sustainable agriculture development in Iran showed that Iran had unsustainable or weak sustainable status in development of sustainable agriculture because only 5 provinces from 30 provinces had high and moderate sustainability and others had low sustainability or un-sustainability. With consider to identification of advantage and disadvantage for sustainable agriculture development in every location, future schematization can be focused on improvement of disadvantage properties and indexes which had low sustainability in every location.