اثر تناوب بر پويايي مكاني علف‌هاي هرز شاه‌تره ايراني (Fumaria vaillantti) و علف هفت‌بند (Polygonum aviculare)

Crop Rotation Effect on Spatial Dynamic of Fumaria vaillantti and Polygonum aviculare

به منظور ارزيابي اثر تناوب زراعي بر پويايي مكاني علف‌هاي هرز شاه تره ايراني (vaillantti Fumaria) و علف هفت بند (Polygonum aviculare)، آزمايشي در سال زراعي 86-1385 در مزرعه نمونه آستانه قدس رضوي واقع در شرق مشهد اجرا شد. قطعات مورد آزمايش، تحت تناوب‌هاي يونجه- آيش- گندم، كلزا- آيش- گندم و گندم- آيش- گندم بودند. نمونه برداري از مزارع با استفاده از كوآدرات‌هاي 5/0×5/0 متر، به صورت نمونه برداري گسسته سيستماتيك در محل تلاقي شبكه نقاط مربعي 7 × 7 متر، در سه مرحله قبل از كنترل شيميايي، بعد از كنترل شيميايي و قبل از برداشت انجام و تراكم علف‌هاي هرز مورد مطالعه به تفكيك گونه ثبت شد. در هر سه تناوب بخصوص در مراحل دوم و سوم نمونه برداري شاه تره ايراني و علف هفت بند جز گونه‌هاي غالب مزارع بودند. اما در مرحله اول نمونه برداري، گونه‌هاي غالب مزارع متفاوت بودند. در مرحله سوم نمونه برداري در هر سه مزرعه علف هفت بند، علف هرز غالب هر سه مزرعه بود و از اهميت شاه تره ايراني كاسته شد، زمستانه بودن شاه تره ايراني و تابستانه بودن علف هفت بند مي‌تواند دليل اين پديده باشد. بررسي اجزاي واريوگرام گونه‌هاي مورد مطالعه نشان داد كه كمترين و بيشترين ميزان اثر قطعه اي به ترتيب معادل 17/0 و 001/1 ، همچنين دامنه تاثير نيز در محدوده اي بين 8/2 – 5/93 متر متغير بود. اثر قطعه اي و دامنه تاثير علف هفت بند در طي مراحل اول و دوم نمونه برداري در هر سه تناوب داراي روندي نزولي بود، در حالي كه تغييرات اثر قطعه اي و دامنه تاثير شاه تره ايراني طي مراحل نمونه برداري بسته به نوع تناوب متفاوت بود. پس از كاربرد اجزاي واريوگرام در فرايند كريجينگ نقشه‌هاي توزيع مكاني علف‌هاي هرز مورد مطالعه رسم شدند كه توزيع لكه اي، و در امتداد جهت شخم را در بيشتر موارد نشان دادند. نتايج اين آزمايش نشان داد كه تناوب تاثير معني داري بر پويايي مكاني علف هاي هرز دارد كه با آگاهي از اين تاثيرات مي‌توان در مديرت علف هاي هرز موثرتر عمل كرد.

To evaluate the effect of crop rotation on spatial dynamic of Fumaria vaillantti and Polygonum aviculare a study was conducted at the three farms with different rotation in the Astan Ghods Razavi filed that located at 10 kilometers southeast of Mashhad, Iran. The rotations were alfalfa- fallow- wheat, canola- fallow- wheat, and wheat- fallow- wheat. At the crosses of 7×7 m quadrangular grids network, discrete systematic sampling was performed using 0.5×0.5m quadrates at three stages including before chemical control, after chemical control, and before harvesting and density of weed species were recorded separately. In each three rotations Fumaria vaillantti and Polygonum aviculare were part of dominant species at second and third sampling stages, But at the first sampling stage dominant species were different. Polygonum aviculare was became dominant species at the third sampling stage, Mean while, the importance of Fumaria vaillantti were reduce. Bing winter Fumaria vaillantti and summer Polygonum aviculare can be the cause of this phenomenon .Variogram parameters survey show that the minimum and maximum of nugget effects for studied species was 0.17 and 1.001 respectively. The range of weeds in field varied between 2.8 – 93.5m. Nugget effect and range were downside at each three rotations and at during of first and second sampling, while nugget effect and range variations of Fumaria vaillantti were different depend on rotation type. The distribution maps of studied weed were drawn after applying varigram parameters in Kriging method that showed patchy and plow directed distribution. Our Results showed that crop rotation and cultural operation effects dynamism of the weeds, that Knowledge of these effects can be an opportunity for more effective weed control.