عوامل خطر و محافظت كننده خشونت خانگي فيزيكي عليه زنان در كشورهاي حوزه مديترانه شرقي: مرور نظام‌مند و فراتحليل

Factors Associated with Physical Domestic Violence Against Women in Countries of Eastern Mediterranean Region (EMR): A Systematic Review and Metanalysis

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسايي و طبقه بندي عوامل تاثيرگذار بر بروز خشونت خانگي فيزيكي عليه زنان در كشورهاي حوزه مديترانه شرقي در قالب يك مرور نظام‌مند بود. روش: جست‌وجوي الكترونيك در پايگاه‌هاي اطلاعاتي و مجموعه مجله هاي PubMed، EMBASE، Web of Knowledge (ISI)، PsycInfo، Index Medicus for the Eastern Mediterranean Region (IMEMR)، Ovid، Global Health، IranMedex، SID و IranDoc و كتابخانه Cochrane و تمامي پايگاه هاي Science Direct، Elsevier، Proquest و Magiran از تاريخ 1949 ميلادي تا تاريخ 30 دسامبر 2011، بدون اعمال محدوديت زبان و جست‌وجوي دستي با استفاده از فهرست منابع پژوهش‌هاي انتخاب شده و مستندات طرح «تدوين سند ملي مقابله با خشونت خانگي» انجام شد. معيارهاي ورود بررسي ها به پژوهش حاضر عبارت بود از: 1- پژوهش كمّي باشد؛ 2- جامعه پژوهش زنان غيرباردار با دست كم يك-بار تجربه زندگي مشترك باشد؛ 3- پژوهش در كشورهاي حوزه مديترانه شرقي انجام شده باشد؛ 4- به عوامل خطر/ تعيين كننده/ پيش بيني كننده/ تاثيرگذار در بروز خشونت خانگي فيزيكي عليه زنان در يكي از سه حوزه افراد خشونت ديده (زنان)، افراد خشونت گر و جامعه پرداخته باشد؛ 5- هر سه معيار 3-1 و دست كم دو مورد از معيار‌هاي 10- 4 از معيارهاي فهرست ارزيابي نقادانه (CACL) را دارا باشد. ارزيابي نقادانه با استفاده از فرم از پيش طراحي شده، به وسيله دو نفر به‌صورت جداگانه ‌انجام شد. با استفاده از نرم افزار استاتا، ناهمگوني ميان پژوهش‌ها با آزمون Q كوكران بررسي شد و با توجه به نتيجه آن از مدل تصادفي براي استخراج نسبت شانس مشترك استفاده شد. وجود سوگيري انتشار با آزمون همبستگي رتبه بگ و روش رگرسيون اِگر ارزيابي شد. براي نمايش گرافيكي داده‌ها نيز از نمودارهاي انباشت و قيفي استفاده شد. يافته ها: بر پايه فراتحليل، برخورداري زنان از تحصيلات دانشگاهي، عامل محافظت كننده و اشتغال نداشتن زنان به كار درآمدزا، عامل خطر براي قرارگرفتن در معرض خشونت فيزيكي بود. نتيجه گيري: عوامل بسياري در سه سطح فرد خشونت ديده، عامل خشونت گر و ويژگي‌هاي خانوادگي/ اجتماعي در بروز خشونت خانگي فيزيكي عليه زنان كشورهاي حوزه مديترانه شرقي نقش دارند كه شباهت‌هاي قابل توجهي با عوامل شناخته شده در ساير كشورها دارند.

Objectives: This systematic review is to sum up evidences from the countries of the Eastern Mediterranean Region (EMR), on factors associated with physical domestic violence (DV). Method: Pubmed, EMBASE, ISI, PsycInfo, IMEMR, Ovid, Global health, Cochrane Library, IranMedex, SID , IranDoc, Science Direct, Elsevier, Proquest and Magiran were searched with no language limits up to December 30, 2011. The hand searching included papers lists of references and evidence list of "The National Agenda for Preventing Domestic Violence". Quantitative studies on ever partnered, not-pregnant women in the EMR countries, which referred to either predisposing or protective factors of physical DV, in each of victims, perpetrators and community domains, were selected. A criterion based critical appraisal was performed by two reviewers. We applied random effects model to pool odds ratio (OR) estimates, Cochran’s Q test to assess hetrogenity, Begg’s rank correlation test and Egger’s regression method to assess publication bias. Results: According to the meta-analysis, receiving university education by women is a protective factor against physical DV, while women not being employed in paid jobs are more prone to physical DV. Conclusion: There are many Factors Associated with Physical Domestic Violence Against Women in Countries of Eastern Mediterranean Region at the level of victim, perpetrator and family/societal characteristics. These factors are remarkably similar to those reported from other countries.