تاثير نوسان هاي بارندگي و دما بر توليد علوفه برخي از گونه هاي گياهي مراتع استپي يزد در دوره زماني1386-1378 (مطالعه موردي: منطقه ارنان)

Effect of precipitation and high temperature variability on forage production of some plant species in the Yazd steppe rangelands during the period of 2000-2008 (Case study: Ernan region)

بهره برداري پايدار از مراتع مناطق خشك در گرو شناخت روند تغييرات پوشش گياهي و عوامل موثر بر آن است. تنش خشكي در اين مناطق، بيش ترين محدوديت را بر پوشش گياهي به وجود مي آورد. از اين رو، طراحي يك سيستم پايش بلند مدت از جهت بررسي اثر نوسان-هاي بارندگي و دماي هوا از اهميت ويژه اي برخوردار است. هدف از اين تحقيق، بررسي تاثير متغيرهاي اقليمي بارش و دماي بيشينه بر توليد گونه هاي مهم گياهي مراتع منطقه ارنان در دوره زماني 9 سال (1386-1378) است. به اين منظور، در هر سال توليد گياهان به روش قطع و توزين در داخل 60 پلات تصادفي دو متر مربعي با فاصله 30 متر از يكديگر، مستقر در طول 4 ترانسكت خطي دايمي، اندازه گيري شد. داده هاي اقليمي نيز از نزديك ترين ايستگاه هواشناسي منطقه تهيه گرديد. به منظور تشخيص عمده گراديان هاي اقليمي موثر بر توليد گونه هاي گياهي منطقه از تجزيه چند متغيره افزونگي استفاده شد. بر اساس نتايج به دست آمده، توليد كل منطقه و توليد گونه هاي Artemisia sieberi و Salsola tomentosa ضمن داشتن همبستگي معني دار با محور اول رسته بندي (93/0-r = ، 86/0-r = و 92/0-r = ) بيشتر تحت تاثير متغيرهاي اقليمي همبسته با اين محور شامل بارش دوره آذر تا اسفند و دماي بيشينه تير قرار دارد. توليد گونه Salsola tomentosa افزون بر متغيرهاي ياد شده تحت تاثير بارش سال گذشته نيز قرار داشت. توليد گونه هاي Ephedra strobilacea و Stipa barbata با داشتن همبستگي بالا با محور دوم رسته بندي (64/0r = و 72/0r =) تاثيرپذيري بيشتري از بارش بهار و آذر تا اسفند و همچنين دماي بيشينه فروردين دارد. گراديان هاي اقليمي مذكور كه همبستگي بالايي با محورهاي اول و دوم رسته بندي دارد، در مجموع قادر به برآورد 9/94 درصد از تغييرات توليد گونه هاي گياهي منطقه مورد مطالعه است.

Understanding the vegetation dynamics of arid rangelands is a prerequisite for their proper management. Water stress is the most crucial environmental stress for vegetation in this region and long-term monitoring experiments are an important tool to investigate rainfall and temperature variability impact. In this research, the reactions of the dominant plant species yield to meteorological variables such as rainfall and high temperature were studied at steppe rangeland in Ernan region during the period of 2000 to 2008. For this purpose, it was selected four dominant species and their forage production were measured every year with clipping and weighting method along four permanent lines transect in 60 random plots (2m × 2m). Meteorological data were collected from nearby climatological station. Relationship between main meteorological gradients and forage annual yield, analyzed by redundancy analysis. According to this result, total annual yield and annual yield of Artemisia sieberi and Salsola tomentosa had significant correlation with axis 1 (r = - 0.93, r =- 0.86 and r = - 0.92 (and influenced by rainfall in December-March period and maximum temperature in July. In addition, forage yield of Salsola tomentosa is influenced by rainfall in the previaus year. Species yield of Ephedra strobilacea and Stipa barbata showed high correlation with axis 2 (r = 0.64 and r = 0.72 (and influenced by rainfall in December-March, April-June periods and maximum temperature in April. These meteorological gradients were related closely to the first two canonical axes, and accounted for 94.9% of the species–environment relationship in the study sites.