تعيين مناسب ترين حد بهره برداري مجاز گونه درمنه دشتي Artemisia sieberi

Determining of the most appropriate of allowable use of Artemisia sieberi

سطح وسيعي از مراتع ايران داراي پوشش درمنه است كه تعيين ميزان بهره‌برداري از پوشش درمنه‌زار در مديريت صحيح مراتع ضروري است. اين پژوهش جزو نخستين تلاش‌هايي است كه براي تعيين ميزان آسيب پذيري يا مقاومت گونه‌هاي كليدي در برابر چراي دام در منطقه خشكه‌رود ساوه انجام شده‌است. به منظور مطالعه اثر شدت‌هاي مختلف برداشت بر توليد علوفه گونه درمنه دشتي (Artemisia sieberi) در مراتع استپي استان مركزي، پيش از آغاز فصل رويش اقدام به محصور كردن قطعه اي يك هكتاري مرتع در خشكه‌رود ساوه شد. تيمارهاي آزمايشي شامل چهار شدت برداشت 25، 50 و 75% و شاهد (بدون برداشت) بودند. در هر تيمار 10 پايه از گونه به عنوان تكرار انتخاب و بر روي هر يك، متغيرهاي وابسته مورد ارزيابي قرار گرفت. به مدت سه سال و هر ساله اقدام به اندازه‌گيري ارتفاع و توليد پايه ها و برآورد چشمي ويژگي‌‌هاي بنيه و شادابي، مرگ و مير شد. نتايج حاصل در قالب طرح اسپليت پلات در زمان، در سه سال (1387 تا 1389) با استفاده از نرم افزار SASمورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج توليد علوفه گونه A.sieberi نشان داد كه اثر سال، شدت هاي مختلف برداشت و اثر متقابل آن ها از لحاظ آماري در سطح 1% معني دار است. كم ترين ميزان توليد در سال 1389 در شدت برداشت 75% و بيش-ترين ميزان آن در سال 1388 در تيمار شاهد رخ داده ‌است. ميانگين توليد، ارتفاع و شادابي از سال 1387 تا سال 1389 روند نزولي داشته‌ است و در شدت برداشت‌هاي 50 و 75%، در حدود 20% مرگ و مير مشاهده شد. نتايج مربوط به آخرين سال (1389) كه شدت برداشت ها به خوبي در اين سال نمايان مي‌شود، نشان داد كه بين شاهد و تيمار 25%، اختلاف معني‌داري وجود ندارد و دو تيمار ديگر نيز در يك گروه قرار دارند. با توجه به تغييرات مديريتي و محيطي موثر بر اين گونه مرتعي، مي‌توان بيان نمود كه چراي دام تا 30%، اثر منفي بر عملكرد و بقاي گونه A.sieberi در اين منطقه ندارد.

Iran has covered a wide range of vegetation is sagebrush, which determine the rate of exploitation sagebrush cover the management operation is necessary. This study is among the first efforts to determine susceptibility or resistance of key species in the grazing area has been done Khoshkrood Saveh. The treatments included four of the 25, 50 and 75% of control (no harvest) were. In each treatment 10 replicates were used as the basis of the species that depend on each variable is evaluated. Three years and each year to measure or estimate the visual characteristics of vigor and vitality, mortality, and the height of production was based. Results in a split plot design in time, in the three years (2008 to 2010) were analyzed using SAS software. Production of forage species Ar.sieberi showed that the effect of year, different intensities of harvest and their interaction is statistically significant at one percent. The intensity of the lowest in 2010 in 75 percent and its highest in 2008 has been in control. The average production (2008 to 2010) the decline has vitality and the intensity of the 50 and 75%, about 20 percent mortality was observed. Due to environmental changes affecting the management and pasture species, livestock grazing can be stated that 30 percent guarantee of survival in this region will A.sieberi.