بررسي شاخص هاي كيفيت علوفه چند گونه مرتعي و مقايسه با حد بحراني آن ها براي نياز نگهداري واحد دامي چرا كننده در مراتع استپي سبزوار

Investigation of forage quality index of some range species and comparison with their critical levels for daily requirement of grazing animal in estepi rangelands of Sabzevar

مديريت تغذيه دام و تعيين شدت دام گذاري در مرتع نياز به داشتن اطلاعات كيفيت علوفه و نياز غذايي دام هاي چرا كننده در مرتع است. داشتن اين كه آيا علوفه موجود در تركيب گياهي مرتع، جواب گوي نياز روزانه واحد دامي چرا كننده در مراتع منطقه است، از اهميت فراواني برخوردار است. بنابراين در اين مطالعه از 7 گونه گياهي شامل Seidlitzia rosmarinus، Stipagrostis pennata،Salsola richteri ، Halathamnus glaucus ،Astragalus squarasus ،Salsola arbuscula ، Reaumuria fruticosa كه از گونه هاي مورد چراي دام و تيپ هاي گياهي مراتع مورد مطالعه مي باشند، در سه مرحله رشد (رويشي، گلدهي و بذر دهي) در سال 1387 نمونه برداري شد. سپس شاخص هاي كيفيت علوفه شامل درصد پروتيين خام (CP)، درصد الياف نامحلول در شوينده اسيدي (ADF)، درصد ماده خشك قابل هضم (DMD) و مقدار انرژي متابوليسمي (ME) (مگاژول بر كيلوگرم ماده خشك) محاسبه و با حد بحراني آن ها براي نياز نگهداري واحد دامي مقايسه شد. براي مقايسه گونه ها و مراحل رشد از نظر شاخص هاي كيفيت علوفه، از طرح كرت هاي خرد شده در زمان در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با 21 تيمار در سه تكرار استفاده و ميانگين ها با استفاده از آزمون چند دامنه دانكن مورد مقايسه قرار گرفت. بر اساس نتايج، ميانگين مقادير پروتيين خام مراحل مختلف رشد در واحد وزن پوشش گياهي مراتع مورد بررسي عبارتند از 56/10، 67/7 و 34/6% كه در مرحله رشد رويشي و گلدهي بيشتر از حد بحراني آن (7%) براي نياز نگهداري يك واحد دامي و در مرحله بذردهي كمتر است. ماده خشك قابل هضم در تمامي مراحل مختلف رشد، بيشتر از حد بحراني آن (50%) براي نياز نگهداري يك واحد دامي است. ميانگين مقادير انرژي متابوليسمي مراحل مختلف رشد نيز به ترتيب 83/8، 13/8 و 67/7 مگاژول بر كيلوگرم ماده خشك بوده كه در مرحله رشد رويشي و گلدهي بيشتر و در مرحله بذردهي كم تر از حد بحراني آن (8 مگاژول) براي نياز نگهداري واحد دامي است. نتايج نشان مي دهد كه مراتع مورد بررسي در مراحل اوليه رشد مرتع، قادر به تامين نياز پروتييني و انرژي متابوليسمي واحد دامي بوده ولي در مراحل پاياني رشد، قادر به تامين نياز نگهداري واحد دامي نخواهد بود كه منجر به كاهش عملكرد دام در مرتع خواهد شد.

Management of animal nutrient and stocking rates depend on nutritive value and nutrition requirements of grazing animal. Determination of nutritional value of forages is one of the necessary factors in grazing capacity. In this study, seven plant species including Seidlitzia rosmarinus, Stipagrostis pennata, Salsola richteri, Halathamnus glaucus, Astragalus squarasus, Salsola arbuscula and Reaumuria fruticosa as considerable components of rangelands vegetation in the region, were collected during three phonological stages (vegetative growth, flowering and seeding stage) in 2008. Then, forage quality index including Crude Protein, Acid Detergent Fiber, Dry Matter Digestible and Metabolism Energy were determined and compared with their critical levels. In order to data analysis, split plot statistical method with randomized complete design in 3 replication of 21 treatments for each location, was used. In order to find the sources of variations within groups, Duncan test was employed. Results showed that mean crude protein amounts at vegetative growth and flowering stages are higher and at seeding stage are lower than its approximate amount of critical level (7%) for supply the daily requirement of animal unit. Mean amounts of digestibility at different growth stages are higher at all phonological stages than its critical level (50%) for one animal unit maintenance. Metabolism energy amounts at vegetative growth and flowering stages are higher and at seeding stage are lower than its approximate amount of critical level (8 Mj) for supply daily requirement of animal unit. Results also showed that, in active growth and flowering stages, forage contain metabolism energy, crude protein and dray matter digestibility, were more than critical levels. Which provied, daily requirement of grazing livestock in maintenance provide. But in maturing stage, their values were low than critical levels and daily requirement of grazing livestock can not be provided. Therefore, live animal weight and economical performance will reduce. So it is recommended that according to range condition and costs, of feed schematization and nutrition supplements are used for reaching animal favorite performance.