مقايسه تحمل 33 رقم سيب‌زميني نسبت به سوسك كلرادوي سيب‌زميني، Leptinotarsa decemlineata (Col.: Chrysomelidae)، در شرايط مزرعه در منطقه نقده آذربايجان‌غربي

Tolerance comparison of 33 potato cultivars to the Colorado potato beetle, Leptinotarsa decemlineata (Col.: Chrysomelidae), in the field conditions in Naghadeh, west Azerbaijan

سوسك كلرادوي سيب‌زميني، (Col.: Chrysomelidae)Leptinotarsa decemlineata ، مهم‌ترين آفت برگ‌خوار سيب‌زميني در سراسر دنيا و ايران مي‌باشد. در اين تحقيق تحمل 33 رقم سيب‌زميني نسبت به خسارت اين آفت در دو سال (87-1386) در مزرعه مقايسه شد. در هر سال دو آزمايش تيمار و شاهد هر كدام در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 33 رقم سيب‌زميني و سه تكرار اجرا گرديد. هر آزمايش شامل سه بلوك بود. در هر سال حدود 15 روز مانده به زمان گل‌دهي روي هر بوته 40 عدد لارو متوسط (سن 2 و اوايل سن 3) رهاسازي گرديد. سپس هر رقم بوسيله توري از رقم مجاور جدا گرديد. آزمايش شاهد، بدون آلودگي نگهداري شد. كاهش عملكرد هر يك از ارقام نسبت به شاهد تعيين گرديد. تجزيه خوشه‌اي به روش UPGMA بر اساس ضريب تشابه فاصله اقليدسي و با استفاده از نرم‌افزار MINITAB15 انجام گرفت. تجزيه واريانس مركب داده‌هاي آزمايش نشان داد كه بين ارقام در تمامي صفات مورد بررسي اختلاف معني‌دار وجود داشت (01/0P < ) و اثر متقابل رقم × سال نيز معني‌دار بود (05/0P < ). تجزيه خوشه‌اي بر اساس درصد سطح خورده شده برگ ارقام و ميزان كاهش عملكرد ارقام ناشي از خسارت آفت در دو سال آزمايشي نشان داد كه ارقام "سانتانا"، "ساتينا"، "بريجت" و "كاردينال" با قرار گرفتن در يك خوشه بيشترين تحمل را در برابر خسارت آفت داشته‌اند. بين كاهش عملكرد محصول و درصد خوردگي سطح برگ همبستگي مثبت معني‌دار در هر دو سال آزمايش مشاهده شد (05/0P < ).

Colorado potato beetle, Leptinotarsa decemlineata (Say), is the most important defoliating pest of potato throughout the world and Iran which considerably reduce crop yield. In this study tolerance of 33 cultivars of potato were compared during 2007-2008 in the field conditions. Experiment was carried out in both years in two trials, infested and non infested plots and arranged based on a randomized complete block design. In infested plots, each plant was infested by 40 medium larvae (second and early third instars) 15 days prior to the blooming of plants. Non-infested plots were kept pest-free by chemical and mechanical control methods. At the end of the season, defoliation and yield loss in infested plots were determined and compared with non-infested plots in each cultivar. Cluster analysis of cultivars was performed with MINITAB15 statistical software using UPGMA procedure based on Euclidean distance. Combined analysis of variance of tolerance data in 2007 and 2008 showed significant differences among the cultivars (P < 0.01). Moreover, for all studied traits reciprocal effect of cultivar × year was significant (P < 0.05). Cluster analysis based on defoliation and yield loss in two experimental years showed that cultivars “Santana”, “Satina”, “Bridjet” and “Cardinal” had the highest tolerance to the Colorado potato beetle. Significant positive correlation was observed between yield loss and defoliation traits in two years of study (P < 0.01).