نقد نظريه برخي مستشرقان در جداانگاري قرآن و علم

چكيده تباين و جدا انگاري علم و دين يكي از راهكارهايي است كه برخي از انديشمندان در بحث علم و دين به آن قايل شده‌اند. افرادي چون كانت، ويتگنشتاين، والتر استيس و شلاير ماخر با ديدگاههاي متفاوت در اين وادي به اظهار نظر پرداخته‌اند. در ميان مستشرقان نيز نظريه جدايي علم و دين، طرفداراني دارد كه از مهمترين آنها ميتوان به پروفسور احمد دلال اشاره كرد. وي در مدخل «علم و قرآن» دايره المعارف قران ليدن با دفاع از اين نظريه، تلاش كرده تباين و جدايي قرآن و علم را اثبات نمايد. احمد دلال با ذكر تاريخچه‌اي ناقص از تفسير علمي قرآن، فاصله هزار ساله در سير تفسير علمي قرآن را ناديده انگاشته است. در واقع، وي با پيشفرض جدايي و تباين علم و قرآن وارد بحث شده اقوال مفسران و دانشمندان اسلامي را بر اين پيشفرض حمل مي‌كند. همچنين خلط برخي از مباحث موجب شده است كه وي به جدايي قرآن از علم قايل گردد. اين ديدگاه احمد دلال با نقدهاي اساسي روبه‌روست كه با بررسي آن مي‌توان به نتيجهاي خلاف نتيجه او دست يافت. نكته اساسي مقاله اين است كه اصولاً جدا انگاري قرآن و علم تصوير روشن و معقولي ندارد. كليدواژگان: قرآن، مستشرقان، جداانگاري قرآن و علم، احمد دلاّل.

Some of the schoalars under the discussion of Sciene and Religion are of the opion that there is is a divergence and separation between science and religion. Scholars like Kant, Wittgenstein, Walter Stacy and Shlayr Makhr have given their opinion with a different approach in this realm. Among Orientalists too the view of the divergence of religion and science has supporters and one of the leading figure of that is Professor Ahmad Dalal. He, in his introduction to the Science and religion of Leiden encyclopeadia, defending this view tries to substantiate this diveregence and separation of science and religion. Ahmad Dalal with reference to incomplete history of scientific exegesis of the Qur’an has ignored the glorious scientific discussions of the scientific exegesis of the Qur’an and in fact, he with presumption to the divergence and separation of science and religion imposes the views and statements of exegetes and Islamic scholars on this issue. Similarly, by mixing certain discussion he lead to believe in the divergence and separation of the Qur’an and science. This view of Ahmad Dalal faces fundamental criticism that can be countered with a critical review of his conclusion. In short, the fundamental point of the article is that the principle of separation of the Qur’an and science does not contain any logical and enlightened substantiation.