تحليل سوره ياسين بر‏اساس نظريه سيستمي- نقشي هليدي

A Systemic Functional Approach to Chapter 36 (Yasin) in the Quran

تحليل سوره ياسين بر‏اساس نظريه سيستمي- نقشي هليدي هوشنگ باتماني عامر قيطوري تاريخ دريافت:23/12/89 تاريخ تصويب: 7/12/90 چكيده با‏وجود پژوهش‏هاي بسياري كه از ديرباز، در جهان اسلام انجام شده است، ضرورت مطالعه قرآن در‏چهارچوب يك نظريه زبان‏شناختي منسجم، بيش‏از هر زمان احساس مي‏شود. اين ضرورت با توجه به اين حقيقت تقويت مي‏شود كه در چند دهه اخير، ابزار‏نظري مناسب براي مطالعه انواع متون در‏پرتو نظريه‏هاي بزرگ زبان‏شناسي همچون ساخت‏گرايي و نقش‏گرا‏يي فراهم آمده است. در پژوهش حاضر، در‏پي آنيم كه آيات سوره ياسين را در‏پرتو مفاهيم اصلي نقش‏گرايي هليدي تحليل كنيم. از‏نظر هليدي، دستور زبان از سه ساختار اصلي تشكيل شده است: ساخت گذرايي، ساخت وجهي و ساخت مبتدايي. اين سه ساختار، به‏ترتيب، مسيول تحقق‏بخشيدن به سه فرانقش بازنمودي، بينافردي و متني‏اند؛ بدين ترتيب، زبان براي انجام‏دادن سه نقش، يعني بازنمود رخ‏دادها، روابط بينافردي و متن‏سازي، نقش ايفا مي‏كند. تحليل سه ساختار ياد‏شده در سوره ياسين، علاوه‏بر نشان‏دادن قابليت‏هاي نظريه نقش‏گرا در‏تبيين اين‏گونه متون، متن مورد‏نظر را به‏عنوان‏ مجموعه‏اي از قول‏ها و گفتگو‏هايي نشان مي‏دهد كه از ساختار وجهي همانندي برخوردارند . واژه‏هاي كليدي: دستور سيستمي- نقشي، قرآن، ساخت گذرايي، ساخت وجهي، ساخت مبتدايي.

A Systemic Functional Approach to Chapter 36 (Yasin) in the Quran Hushang Batmani Amer Gheitury Received: 2011.03.14 Accepted: 2012.02.26 Abstract Despite numerous research conducted by Muslim scholars, the need to study the Quran in the framework of a linguistic theory makes itself felt more than any other time. The need becomes particularly important when considered in light of the fact that the necessary theoretical tool to research into texts of different types is made available by modern approaches such as structuralism and functional linguistics. The present study aims to investigate chapter 36 of the Quran in light of major concepts of Hallidayʹs Functional grammar. To Halliday, grammar consists of the three components of transitivity, mood, and thematic structures responsible for fulfilling the ideational, interpersonal, and textual metafunctions of language respectively. Language, thus, through these structures serves to represent events, encode interpersonal relations and make a text. Research into the three structures in chapter 36 of the Quran, apart from revealing the strengths of such a theory in accounting for such a text, would present the text in question as consisting of a set of speech acts and dialogues all similar in the mood structure. Keywords: Quran, systemic functional grammar, transitivity structure, mood structure, thematic structure