بررسي روش‌ها و تكنيك هاي ترويجي تاثيرگذار بر دانش، نگرش و مهارت بهره‌برداران، درباره مديريت پايدار منابع طبيعي ( مطالعه موردي استان خراسان جنوبي )

Study of suitable extension methods and techniques influencing on knowledge, attitude and skills utilize of natural resources perimeter Sustainable management of nature’s resources

تحقيق حاضر با هدف شناخت روش‌ها و تكنيك‌هاي ترويجي تاثيرگذار بر دانش، نگرش و مهارت بهره‌برداران درباره مديريت پايدار منابع طبيعي در استان خراسان جنوبي صورت پذيرفته است. در اين پژوهش، منظور از مديريت پايدار منابع طبيعي تلاش براي جلوگيري از تبديل منابع طبيعي تجديد شونده به اراضي كشاورزي، جلوگيري از برداشت بيش از ظرفيت رويش منابع طبيعي، توليد نهال، نهال‌كاري و بذر‌كاري و عمليات گود‌برداري و سله‌شكني، رعايت مقررات بهره‌برداري از منابع طبيعي و جمع‌آوري فرآورده‌هاي جنگلي و مرتعي است. رويكرد پژوهش توصيفي– همبستگي است. جامعه آماري تحقيق شامل 54330 خانوار بود كه در عرصه منابع طبيعي خراسان جنوبي فعال بودند. با استفاده از فرمول كوكران و روش نمونه‌گيري تصادفي طبقه‌اي چند مرحله‌اي با انتساب متناسب از بين آن‌ها تعداد 287 بهره‌بردار انتخاب و بررسي شدند. داده‌ها از اين افراد به وسيله پرسشنامه گردآوري شد و به وسيله نرم افزار SPSS 11.5 در دو بخش توصيفي و استنباطي تجزيه وتحليل شد. روايي ابزار اندازه‌گيري با نظر متخصصان منابع طبيعي و صاحب‌نظران ترويج و آموزش كشاورزي تاييد شد؛ قابليت اعتماد ابزار اندازه‌گيري نيز از طريق آزمون مقدماتي (30 نفر از بهره‌برداران) و محاسبه ضريب آلفاي كرونباخ براي بخش‌هاي نگرش و مديريت پايدار منابع طبيعي (81/0=a) تاييد شد. نتايج يافته‌هاي توصيفي نشان مي‌دهد كه دانش كلي پاسخگويان درباره مديريت پايدار منابع طبيعي با ميانگين 49/22 و انحراف معيار 9/8 در حد «متوسط» قرار دارد. نگرش كلي آن‌ها درباره شيوه‌هاي مديريت پايدار منابع طبيعي با ميانگين 93/55 و انحراف معيار 62/10 در حد «به نسبت مثبت» قرار دارد، در مورد مهارت بهره‌برداران يافته‌ها حكايت از آن دارد كه مهارت كلي2/43 درصد (124 نفر) درباره مديريت پايدار منابع طبيعي در سطح «متوسط» قرار دارد. نتايج حاصل از تحليل همبستگي بيانگر آن است كه بين متغيرهاي ميزان تحصيلات، سابقه شركت در دوره‌هاي آموزشي، مشاوره با متخصصان موضوعي، آموزش‌هاي عملي و متغير دانش فني بهره‌برداران درباره مديريت پايدار منابع طبيعي با 99 درصد اطمينان رابطه معني‌داري وجود دارد. نتايج حاصل از تحليل رگرسيون چندگانه نشان داد كه متغيرهاي پيش‌بين به ترتيب 67 درصد، 65 درصد و 58 درصد از تغييرات واريانس متغيرهاي وابسته دانش فني، نگرش و مهارت بهره‌برداران منابع طبيعي درباره مديريت پايدار منابع طبيعي را بيان مي‌كنند.

The purpose of this present study is recognizing suitable extension methods and techniques influencing utilize knowledge, attitude and skills of natural resources perimeter sustainable management of Natural Resources .In this research sustainable management of natures resources is to struggle for prevention of changing renewable nature resources to lands agricultural, prevention of use more from capacity growth of natures resources, sapling to generate, seed and sapling to sow and excavation, observance laws concern use of nature resources and to collect products forest and pasture. The methodological approach in the research is a descriptive – correlation study of the survey typ. The target population includes around 54330 families of farmers, who are active in upon nature’s sources. Studied sample populations were calculated basis on Cochran formula with 287 persons and method of stratified sampling was use. The collection of information has been done by filling out of questionnaire. In order to prepare this questionnaire, the view points and recommendations of members of the faculty agricultural and nature resource Islamic Azad University branch of Birjand and some experts in nature resource. Reliability of research questionnaire was calculated by alpha cronbach coefficient of different parts of questionnaire was more than . /80 which shows a high level of reliability. The results of descriptive findings showed that farmers knowledge perimeter sustainable management of natural resources with mean 22/4 and standard deviation 8/9 was at about average level, attitude perimeter sustainable management of natural resources with mean 55/93 and standard deviation 10/62 was at about positive relatively level, also farmers skills perimeter sustainable management of natural resources with mean 22/49 and standard deviation 8/9 was at about average level. attitude perimeter sustainable management of natural resources with mean 55/93 and standard deviation 10/62 was at about positive relatively level, also farmers skills perimeter sustainable management of natural resources with mean 22/4 and standard deviation 8/9 was at about average level. The result of stepwise multiple regression analysis indicated that arrangement %67, %65 and %58 of the variability in farmers knowledge, attitude and skills perimeter sustainable management of natural resources could be explained by variables of independents.