مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - نتايج يك مطالعه مقطعي را چگونه ارايه دهيم؟

چكيده فارسي :

سردبير محترم مجله‌ايراني آموزش در علوم پزشكي مقاله‌اي با عنوان موانع اجراي آموزش به بيمار در مراقبت‌هاي باليني از ديدگاه پرستاران در مجله‌ايراني آموزش در علوم پزشكي دوره 14 شماره 4 در 1393 به چاپ رسيده است(1). اينجانب به نويسندگان مقاله بابت انجام چنين كاري تبريك عرض مي‌كنم ولي به نظر مي‌رسد چند نكته براي بهبود كيفيت مقاله فوق قابل ذكر است. مطالعات مقطعي مطالعاتي هستند كه ارتباط بين متغير‌ها با بيماري‌ها و ساير حالات مرتبط با سلامتي را در يك جمعيت معين و در زمان معين بررسي مي‌كنند، كه خود مي‌تواند به دو صورت توصيفي و تحليلي صورت گيرد، در صورتي كه در يك مطالعه مقطعي تنها به توصيف پرداخته شود آن مطالعه مقطعي توصيفي و در صورتي كه در آن آناليز آماري صورت گيرد نوع مطالعه مقطعي تحليلي خواهد بود. به بيان ديگر مطالعات مقطعي هم مي‌تواند توصيفي و هم تحليلي باشند(2). با توجه به توضيحاتي كه در ادامه داده خواهد شد پژوهشگران مي‌توانستند ‌اين مطالعه را به صورت تحليلي گزارش كنند. اولين مساله‌اي كه به ذهن خواننده خطور مي‌كند‌ اين است كه چرا نويسندگان محترم براي بررسي روايي پرسشنامه فقط از اساتيد دانشگاه علوم پزشكي جهرم استفاده كره‌اند؟ با توجه به نوپا بودن ‌اين دانشگاه بعيد به نظر مي‌رسد كه‌ اين تعداد استاد مجرب در‌اين دانشگاه موجود باشند. لذا بهتر بود كه نويسندگان محترم از اساتيد ساير دانشگاه‌ها نيز جهت بررسي روايي پرسشنامه استفاه مي‌كردند. مساله بعدي كه در ‌اين مقاله قابل ذكر است بحث انتخاب نمونه‌ها در مطالعه است. نويسندگان محترم اظهار داشته‌اند كه نمونه‌ها آزادانه و بدون نظارت مستقيم پژوهشگر پرسشنامه‌ها را تكميل كرده‌اند. آيا منظور از انتخاب آزادانه همان رضايت آگاهانه شركت‌كنندگان است؟ و ‌اين كه پژوهشگران جهت جلب اعتماد شركت‌كنندگان چه اقدامي‌انجام داده‌اند؟ (از قبيل در نظر گرفتن كادو). همچنين پرسشگران چه كساني بوده‌اند و‌ آيا از قبل براي اهداف مطالعه توجيه شده بودند؟ در خصوص نحوه انتخاب نمونه‌ها نيز توضيحي داده نشده است. براي مثال پر كردن پرسشنامه‌ها توسط نمونه‌ها چه زماني بوده است و ‌اين كه عوامل تاثيرگذار بر نحوه پاسخ دهي نمونه‌ها از قبيل شيفت كاري چگونه تحت كنترل قرار گرفته‌اند؟ آيا توضيحي در خصوص مطالعه و اهداف آن به شركت‌كنندگان داده شده است؟ در خصوص نتايج ارايه شده به نظر مي‌رسد كه در جدول 1 پژوهشگران مي‌توانستند آزمون آماري نيز انجام دهند بدين صورت كه مثلاً گروه‌هاي سني مختلف از نظر تعداد افراد مورد بررسي‌ آيا با همديگر اختلاف آماري نيز داشته‌اند؟ در مورد جدول 2 با توجه به نوع سوالاتي كه پرسيده شده است نحوه امتيازدهي گمراه‌كننده به نظر مي‌رسد زيرا در عنوان جدول اشاره شده كه توزيع فراواني مطلق و نسبي موانع آموزش به بيمار از ديدگاه پرستاران، اما نحوه امتيازدهي به گونه‌اي بوده كه تعداد پاسخ به هرآيتم بيش از اعضاي نمونه شده است كه ‌اين به خاطر نوع امتيازدهي به پاسخ‌هاي داده شده است اما ممكن است خواننده را دچار اشتباه سازد زيرا بسياري از خوانندگان فقط به جداول مقاله نگاه كلي مي‌اندازند. در همين جدول پيشنهاد مي‌شود آناليز آماري بين ابعاد مختلف انجام شود. احتمالاً بين ابعاد مختلف و امتياز موانع آموزش رابطه‌اي وجود داشته باشد. با توجه به نوع داده‌هايي كه جمع‌آوري شده است پژوهشگران مي‌توانستند بين نمره ابعاد مختلف آموزش و متغيرهاي دموگرافيكي نيز آزمون آماري انجام دهند و به‌ اين ترتيب بر اعتبار تحقيق خود بيافزايند. در پايان ضمن آرزوي موفقيت روزافزون براي آن مجله و محققان محترم، منتظر چاپ‌ اين "نامه به سر دبير" و توضيح نويسندگان ارجمند مقاله در خصوص بحث‌هاي ذكر شده مي‌باشم.