جنبش هاي نوين ديني هند: برهمو سماج و آريا سماج

New Religious Movements in Hinduism

در سرزمين پهناور هند، سنن اجتماعي و عرفي مردم كاملاً آميخته با اعتقادات ديني آنان است و حقيقتاً نمي توان تمايزي ميان دين و عرف در زندگي فردي و اجتماعي افراد قايل شد. بـه هميـن دليل تمـامي اصلاحات اجتماعي بـا دغدغه هـاي ديني مردم درگير مي شوند و از سوي ديگر، گرايشات ديني نيز تعيين كننده ي بسياري از قوانين و تعاملات اجتماعي هستند. از اين رو، براي دست يافتن به شناختي دقيق از جامعه ي هند، به طور قطع مي بايست اعتقادات و باورهاي مردم اين سرزمين را نيز تبيين كرد. سرزمين هند به خصوص از قرن نوزدهم به بعد دستخوش فراز و نشيب هاي بسياري شده است؛ زيرا فرهنگ اين سرزمين در محك ترازوي مغرب زمين گذاشته شد و عقلانيّت، ترازِ ارزش گذاري آداب و باورهاي مردم قرار گرفت. اين امر دينداران اين سرزمين را بر آن داشت تا جهت حفظ اين ميراث كهن تدبير نويي انديشه كنند. اين نوشتار به شرح و تبيين ديدگاه ها و فعاليت هاي دو جريان مهم اصلاح طلب ديني- اجتماعي آن دوره به نام هاي آريا سماج و برهما سماج پرداخته است كه هر دو با حفظ اصالت ديني خود، نقش تعيين كننده اي در جريانات اجتماعي و تحوّلات روزگار خود داشته اند و به تفسير مجدّد برخي بايد و نبايدهايي پرداخته اند كه توانست چهره جامعه هندو را درقرن نوزدهم جهاني تر و مقبول تر به تصوير كشد. در اين نوشتار با بهره گيري از روش تاريخي و پديدارشناسانه، به بازخواني و تحليل محتوايي اين دو جنبش پرداخته شده است.

India is reputed as one of the most religious countries and possesses a vast spectrum of different kinds of religiosity, all of them interconnected by clear and latent threads which have shaped the beliefs and customs of this land. It’s a fact that in India, social rites and folk customs are completely intermingled with religious beliefs as much as no one can distinguish between religion and custom in individual or social life. Therefore, religious tendencies determine most of the social transactions. However, since the 19th century, the culture and religions of India have encountered the values of the west, and rationality has been applied as the scale of all the rites and ceremonies. Thereupon, many evolutions happened and religious men were intended to find a new path for preserving this ancient heritage. In this article, two more significant religious movements are discussed: ?rya Sam?j and Brahm? Sam?j which have adhered to their religious originality and ancient sacred texts and have reinterpreted some orders and views reflected in sacred books, especially those more connected to social aspects. The present paper has attempted to review these two movements through content analysis and by using the historical and phenomenological method.