مسلمانيِ خوانين مغول بر پايه زمينه‌هاي اسلام‌پذيري ايلخانان

Factors Affecting the Conversion of Mongol Rulers to Islam during the Ilkhanid Era

مغولان پيرو آيين «شمنيسم» بودند و بر پايه اوضاع برآمده از زندگي «خانه به دوشي» خود، از مداراي اعتقادي برخوردار بودند. در ياساي چنگيزي هيچ ديني راجح‌تر از ديگر اديان نبود و بنابراين، زمينه براي تعامل اعتقادي مغول‌ها با مردمان فرمان‌پذيرشان فراهم آمد. برتري فرهنگ و مدنيّت اسلامي و شمار فراوان مسلماناني كه در اولوس‌هاي چهارگانه پسران چنگيز مي‌زيستند، راه را براي مسلمان شدن برخي از خانان مغول هموار كرد و در همت كردن آنان به بهبود اوضاع رعاياي مسلمان تاثير گذارد. قلمرو ايلخانان اوضاع ديگري داشت و افزون بر مداراي اعتقادي مغول، رفق و مداراي آگاهانه‌تري بر سلوك مسلمانان حاكم بود. هم‌چنين مشروعيت حكومت‌ها و هم‌گرايي آنان با مردم، از مسلماني آنان سرچشمه مي‌گرفت. در اين قلمرو، زمينه‌هاي سياسي و اقتصادي ديگري فراروي ايلخانان پديد آمد كه آنان را به سوي پذيرش اسلام كشاند. تبيين اين زمينه‌ها و شناخت و تحليل عوامل اسلام‌پذيري ايلخانان در جامعه دين‌محور ايراني، محور اين مقاله است كه بر پايه پاسخ به چگونگي اسلام‌پذيري خانان مغول در ديگر اولوس‌ها، سامان مي‌يابد.

The Mongols were Shamanist and because of their "nomadic" life style believed in religious moderation. In Chinggis law, all religions were of equal value. This belief paved the way for religious interactions between the Mongols and the people conquered by them. The superiority of Islamic culture and civilization and the large number of Muslims that lived in the four Oluses of Chinggis children paved the way for a number of Mongol rulers to convert to Islam. This, in turn, improved the conditions of the conquered Muslims. In the realm of the Ilkhanids, given the religious awareness and moderation of the Mongols, the Muslims enjoyed more prosperous situations. Furthermore, the legitimacy of the governments and their alignment with their people resulted from their being Muslim. In this realm, other socio-economic conditions and grounds encouraged the Mongols for embracing Islam. The present paper aims at clarifying such grounds and other factors which were at work for encouraging the Mongol rulers to convert to Islam in other Oluses.