بررسي قصيده راييه سعدي در سوگ بغداد بر پايه نقد كاربردي

قصيده راييه سعدي در سوك بغداد را مي‌توان به سبب مضامين والاي انساني و برخورداري از بسياري از وي‍ژگيهاي ادبي همچون اسلوب سهل ممتنع ، دقت در گزينش و انتخاب واژگان، تناسب و همبستگي ميان لفظ و معنا، قوت و استحكام اسلوب، فضاي موسيقايي اندوهناكي كه متناسب با موضوع اصلي- كه حاصل دقت در كاربرد بحر عروضي و انواع بديع لفظي و معنوي و سازگاري و هارموني آواها با فضاي معنوي قصيده است- و نيز به علت انتقال عواطف مختلف انساني در عصر خود، يكي از شاهكارهاي ادب عربي در حوزه مراثي به شمار آورد؛ اما با اين حال برخي از ناقدين اين ويژگيها را ناديده انگاشته و با ابراز نظرهاي كلي و گاه ناصواب، سعي كرده‌اند اشعار عربي سعدي را كم ارزش و نازلتر از اشعار فارسي او نشان دهند. از سوي ديگر برخي نيز با افراط در تحسين و تمجيد از آن سوي بام افتاده و سعدي را تا سر حد شاعرترين شعراي عرب به شمار آورده‌اند. مقاله حاضر به منظور كشف و نمود حقيقت و پاسخ به شبهات و ايرادتي از اين دست، اين قصيده را كه مشهورترين قصيده عربي او به شمار مي‌آيد، براي اولين بار در ميزان نقد كاربردي از زواياي مختلف بررسي كرده است تا در نهايت با تكيه بر شواهد علمي و عيني، دانسته شود سعدي در سرودن اين قصيده و تحقق هدفي كه داشته تا چه حد موفق بوده و از چه جايگاه ادبي در اين حوزه برخوردار است.