جسم انگاري متكلمان درباره نفس (از قرن سوم تا قرن هفتم هجري)

Theologians` Corporeal View of Human Soul (from the Third Century to the Seventh)

نوشتار حاضر به بررسي جسم انگاري متكلمان در باب نفس پرداخته است. عموم متكلمان به جز معدود اشخاصي كه با رويكرد عقلي - فلسفي هماهنگ شده‌اند، نفس را جسم مي‌دانند؛ اين جسم انگاري شامل عرضيت نفس، جسم لطيف، جز لايتجزي و هيكل محسوس مي‌باشد. در ادامه بحث، لوازم هريك از اين نظريات مورد تحليل قرار گرفته و سپس به بررسي مباني فكري ايشان در اتخاذ رويكرد جسم انگارانه پرداخته شده است. رويكرد ظاهرگرايانه به نصوص ديني و دغدغه اثبات توحيد در اتخاذ نظريه جسم انگاري كلامي، نقش مبنايي دارد. ازاين رو متكلمان تجرد را در انحصار خداوند قرار داده و ماسواي خداوند را در حدوث و زوال و جسمانيت مي‌نشانند. نفس نيز به عنوان مخلوق الله از اين قاعده مستثنا نبوده و براي احتراز از هر نوع تشبيه، اخذ اين ديدگاه ضروري دانسته شده است.

The author has studied theologians` corporeal concept of human soul. Most theologians, except those of philosophical way of study, have viewed human soul as a corporeal thing. Their corporeal concept includes those knowing it as incident, soft body, atom and specific apparent body. In the paper, the principles and consequences of theologians` corporeal concept of human soul have been critically studied. Appearance-based approach to religious and revealed texts has been of a fundamental part in their views of human soul. They, therefore, have viewed immateriality as something restricted to God. All beings other than God have been considered as spatiotemporal and corporeal. Therefore, avoiding any similarity between God and His creatures, one never can qualify human soul with God`s qualification.