پاليوسلها و بوكسيتها در البرز شرقي و رهيافتهايي براي ديرينه اقليم دونين ـ پرمين

Paleosols and bauxites in the Eastern Alborz and implications for Devonian-Permian paleoclimate

پهنه البرز شرقي حاوي پاليوسلها و بوكسيتهايي است كه علاوه بر رويدادهاي گسترده زمين شناسي حكايت از تغييرات ديرينه اقليمي در اين پهنه از ايران دارد. منطقه خوش ييلاق در50 كيلومتري جنوب شرق آزاد شهر قرار دارد. توالي چينه شناسي اين منطقه حاوي پاليوسلهاي كالكريتي در ماسه سنگهاي دونين سازند پادها و يك افق بوكسيتي كارستي در بين سنگ آهكهاي پرمين و سنگ آهكهاي دولوميتي ترياس است. شواهد بافتي وكانيشناسي بيانگر تشكيل پاليوسلها در اقليم خشك تا نيمه خشك و تشكيل بوكسيتها در اقليم گرم و مرطوب است. همچنين گستره شاخصهاي هوازدگي، افزايش هوازدگي شيميايي از پاليوسلهاي دونين به سمت بوكسيتهاي پرموترياس را نشان مي دهد. داده هاي زمين شيميايي همراه با شواهد زمين شناسي پيشنهاد كننده بازالتهاي سازند سلطان ميدان به عنوان سنگ مادر پاليوسلها و بوكسيتهاي مورد مطالعه است. تلفيق داده هاي بافتي، كاني شناسي و زمين شيميايي شاهدي بر پايين بودن دما، كمبود ميزان بارش و هوازدگي ضعيف شيميايي در طول تشكيل پاليوسلهاست. برعكس، بالا بودن دما و ميزان بالاي بارش باعث پيشرفت هوازدگي شيميايي در زمان تشكيل بوكسيتها شده است. پاليوسلهاي دونين سازند پادها و بوكسيتهاي پرموترياس منطقه مورد مطالعه نشانه هاي خوبي براي تشخيص شرايط ديرينه اقليم هستند.

Eastern Alborz zone contains paleosols and bauxites that demonstrate paleoclimatic changes in addition to widely geological events in this zone. The Khoshyeilagh region is located about 50 km southeast of Azadshahr. Stratigraphic sequence in this region contains calcrete paleosols in Devonian sandstones of the Padeha Formation and a karst bauxite horizon along the contact zone of Permian limestones and Triassic dolomitic limestones. Textural and mineralogical evidences indicate the formation of paleosols in arid to semi-arid climate and the formation of bauxites in warm and humid climate. Also, range of weathering indices point out increasing of chemical weathering from Devonian paleosols to Permo-Triassic bauxites. Geochemical data combined with the geological evidences suggest that the basaltic rocks of the Soltanmeidan Formation are the parent rock of the studied paleosols and bauxites. Combination of textural, mineralogical and geochemical data show that paleosol formed in low temperature, low rate of precipitation, and low chemical weathering. In contrast, high temperature and high precipitation rate led to formation of chemical weathering during bauxites formation. Devonian paleosols of the Padeha formation and Permo-Triassic bauxites of the study area are good indicators for recognition of paleoclimatic conditions in this area.