اصول و معيارهاي نورپردازي ميدان هاي شهري؛ ارزيابي كيفي ميدان هاي شهر تهران

Principles and Criteria of Lighting Urban Squares (Case Study: Tehran Squares)

نورپردازي و روشنايي شهري علاوه بر تامين قابليت ديد، ايمني و امنيت، نقشي مهم و كليدي در ارتقا عملكرد فضاهاي شهري،كيفيت زندگي شبانه، تصوير ذهني كاربران از فضاي شهري در شب هنگام و هويت بخشي به فضاهاي شهري ايفا ميكند. بهره مندي از كليه مزايايي كه نورپردازي فضاهاي شهري مي تواند براي شهرها و ساكنانش فراهم كند، نيازمند در نظر گرفتن ابعاد متفاوت آن از ابعاد تكنيكي تا زيباشناختي، برنامه ريزي و طراحي شهري است. ضرورت اين موضوع در ميدان هاي شهري، بواسطه نقش ويژه آ نها به عنوان يكي از اصلي ترين فضاهاي جمعي شهر و سازنده هويت اجتماعي و كالبدي آن مطرح مي شود. در اين پژوهش تلاش شده است كه با روش تحقيق توصيفي از طريق بررسي اسناد و مطالعات در اين زمينه به راهنماي طراحي روشنايي در اين فضاها و چك ليست مورد پژوهشي ميدان هاي شهري دست يافته شود. فرآيند تهيه اين راهنما براساس شناخت توقعات موضوعي از ميدان هاي شهري كه عبارتند از تعين فضايي، يكپارچگي، سكون و تجمع طلبي و بازتعريف آن ها در قالب سه اصل شناسايي شده زمينه گرايي، طرح تجهيزات روشنايي و رفاه بصري بوده است. در بخش مطالعات موردي، نمونه هايي هدفمند از دو گروه متعارف ميدان هاي منطقه اي و ناحيه اي و با درنظر گرفتن ويژگي هاي شاخص از نظر كالبدي، اجتماعي و فرهنگي، قدمت و نقش هويتي گزينش شدند كه عبارتند از ميدان هاي تجريش، ونك، مادر، صادقيه، هفت تير، هفت حوض، انقلاب، فردوسي، امام (توپخانه)، بهارستان، محوطه پياده تياتر شهر و برج ميلاد. ارزيابي روشنايي اين ميدان ها با روش مطالعا ت ميداني و بر اساس اعطاي امتياز به مولفه هاي اصلي و فرعي چك ليست پيشنهادي و با احتساب اوزان هر يك از مولفه هاي فرعي در دستيابي به مولفه اصلي بوده است. بر اساس نتايج حاصل از اين بخش، اصل رفاه بصري در ميدان هاي شهري تهران بيشترين امتياز را به خود اختصاص داد كه نشان دهنده اولويت اين موضوع در طرح روشنايي اين فضاها بوده است. كسب امتيازهاي بسيار پايين تر در دو مولفه ديگر و به ويژه مولفه زمينه گرايي نشان دهنده بي توجهي به فرصت هاي موجود در زمينه به ويژه در ميدان هاي تاريخي شهر تهران است. غفلتي كه منجر به افول كيفيات عملكردي (زندگي شبانه، سرزندگي فضا و غيره) و اداركي (تصويرذهني، جهت يابي، خوانايي مجموعه فضاهاي شهري و...) در ميدان هاي شهر تهران شده است.