تعيين گزينه‌هاي برتر بهره برداري از منابع آب با استفاده از مدل WEAP و تحليل تصميم‌گيري چندشاخصه (مطالعه موردي: حوزه زرينگل)

Determination of Top Options in Utilization of Water Resources using WEAP Model and Multi Attribute Decision-Making Analysis (Case Study: Zaryngol Basin)

در گذشته جواب‌هاي مسايل تصميم‌گيري و انتخاب گزينه‌ي برتر در منابع آب، تنها مبتني بر يك هدف (ماكزيمم كردن نسبت سود به هزينه) بوده است. ولي امروزه با استفاده از تصميم‌گيري چندمعياره، ديگر لازم نيست تنها مقادير مالي و سودآور را اعمال نمود بلكه مي‌توان چندين شاخص را (به صورت معيارهايي كمي و كيفي) نظير معيارهاي سياسي، اجتماعي و زيست‌محيطي براي انتخاب گزينه‌ي برتر به كار برد. مرحله اول در انجام يك تصميم‌گيري چندشاخصه، اولويت‌بندي، شناسايي و بررسي محدوديت‌هاي موجود در طرح‌ها است. مرحله بعد تعيين شاخصه‌ها يا معيارهاي ارزيابي با در نظر گرفتن ملاحظات اجتماعي، اقتصادي، زيست محيطي و مسايل فني مي‌باشد. سپس بايد براي تبديل شاخص هاي كيفي به كمي، بي‌مقياس كردن شاخص ها و تعيين وزن نسبي آنها از طريق يكي از روش‌هاي تصميم‌گيري اقدام نمود و در نهايت به ارزش‌گذاري آن طرح با الگوريتم مورد نظر پرداخت و بهترين گزينه را انتخاب نمود. در اين تحقيق نيز با استفاده از مدلسازي با نرم‌افزار WEAP به شبيه سازي حوزه زرينگل پرداخته شد. سپس با شناخت گزينه‌ها و شاخص‌هاي مورد نظر كارشناسان به كمك روش TOPSIS بهترين گزينه از بين سناريوهاي موجود برگزيده شده است كه نتايج نشان دهنده‌ي نياز به توسعه بيشتر در كشت تابستانه در حوزه مي‌باشد.

The answers to decision-making problems and selection of top option in water resources were previously based on one goal (profit maximization). However, today with the use of multi attribute decision-making, there is no need to only take account of financial and profit making quantities, but we can also use several indicators (in the form of qualitative and quantitative variables), like political, social and environmental variables for adopting the top option. The first stage in a multi Attribute decision-making process is prioritization, identification and study of limitations existing in the projects. The next stage is specification of evaluation standards and variables with taking into account social, economic, and environmental considerations and technical problems. Then, measures must be taken for conversion of qualitative variable into quantitative ones, de scaling the indicators and specification of their relative weights through one of decision-making methods and finally, to deal with evaluation of the given project with the concerned algorithm and select the best option. Using modeling with WEAP software, the present research dealt with the simulation of Zaryngol Basin. Then, with identification of options and indicators of concern to the experts, the best option was selected from among the existing scenarios with the application of TOPSIS method. The results suggest the need for further development in the summer cultivation in the above-said basin.