مطالعه تطبيقي قيام‌هاي عبدالرحمن بن‌اشعث و حارث بن‌سُرَيج

AComparative Study of Two Uprisings by Abdul RahmanIbnAshʹʹas and HarethIbnSoryj

قيام عبدالرحمن بن‌اشعث و حارث بنسُرَيج به انگيزه مبارزه با دين‌ستيزي امويان و مساوات‌طلبي شكل گرفت. رهبران اين دو قيام بهرغم اشتراك هدفهايشان، از شيوههاي متفاوتي براي دستيابي به آنها بهره گرفتند؛ ابن‌اشعث با شگردهاي گوناگوني در كشاندن گروههاي مخالف امويان به همراهي قيام خود توفيق يافت و با انتقال قيام به عراق، در پي براندازي اساس خلافت اموي بود، اما قيام حارث بن‌سريج بر پايه تعارض با خلافت اموي استوار نبود، بلكه بر اصلاح سياست اقتصادي و اجتماعي امويان تاكيد مي‌كرد. سرانجام هر دو قيام سركوب شدند، اما زمينه را براي قيامهاي پس از خود فراهم آوردند و در ضعف و سقوط خلافت اموي تاثير گذاردند. اين پژوهش با بررسي عوامل زمينه‌ساز اين قيام‌ها، عوامل مشترك و متفاوت آنها را بايكديگر مي‏سنجد. پرسش اصلي مقاله اين است كه قيام‌هاي ابن‌اشعث و ابن‌سريج چه خصال مشترك و متفاوتي با يكديكر داشتند؟ اين دو قيام بهرغم اينكه هدفهاي مشترك و پيآمدهايي همگوني در جامعه عصر اموي داشتند، با توجه به ساخت و بافت اجتماعي متفاوتشان، روشهاي انقلابي متفاوتي را براي رسيدن به هدف‌هاي خود برگزيدند.

The rebellions of Abdul RahmanIbnAshʹasand HarithIbn Soryjoccurred with the aim of reacting against the irreligiousness of the Umayyads and establishment of an egalitarian society. The leaders of these two rebellions, despite their shared goals, took advantage of different stratagems to achieve their goals. IbnAshʹas, through using various strategies, succeeded at gaining advocacyof different groupsof people and by transferring theuprising to Iraq attempted to overthrow the Umayyad Caliphate.On the contrary, the rebellion made by HarithIbnSoryjwas not grounded on his opposition with the Umayyad Caliphate but aimed at reforming their economic and social policies. Although both of these rebellions were suppressed, they could weaken the Umayyads and pave the way for upcoming uprisings and theeventual collapse of the Umayyad Caliphate. In this research, we aim at making comparisons and contrasts between these two uprisings through investigating the driving forces underlying their emergence. Accordingly, understanding the similarities and differences between these rebellions is the main purpose of this study. These two uprisings, despite having common goals and outcomes in the Umayyad era, due to their different social contexts and structures, adopted different revolutionary approaches for achieving their goals.