نقش اقليت‌هاي ديني در حيات اقتصادي عهد آل بويه

The Role of Religious Minorities in Economic Life in Albuyed Era

چكيده در مقاله حاضر تلاش مي‌شود زمينه مشاركت و سهم اقليت‌هاي ديني مسيحي، يهودي، زرتشتي و صابيي در فعاليت‌هاي اقتصادي اين دوره در ابعاد تجارت و بازرگاني، مالكيت و زمينداري و صناعت و حرفه‌هاي كارگاهي نشان داده شود. با توجه به سياست تساهل و تسامح ديني امراي آل بويچه نسبت به اقليت‌هاي ديني، به نظر مي‌رسد، نقش و جايگاه و ميزان مشاركت و كاميابي اقليت‌هاي ديني در اين عرصه، نسبت به دوره‌هاي قبل و بعد اين دوره، مطلوب بوده باشد. به طوري كه برخي از آنها توانستند با تشويق و حمايت امرا و وزراي آل بويه در بخش‌هاي مختلف، از جمله عرصه اقتصادي، نقش و مشاركت داشته باشند. بررسي‌ها نشان داد كه عرصه فعاليت‌هاي اقتصادي اقليت‌هاي ديني غير مسلمان در اين دوره يكسان نبوده و هر يك در ارتباط با شرايط تاريخي و موقعيت اجتماعي كه داشتند در زمينه‌هاي متفاوت فعال بودند. يهوديان و مسيحيان، بيشتر در شهرها اقامت داشتند و در زمينه‌هايي چون كسب و تجارت، فعاليت‌هاي پيشه‌وري و صرافي، رسيدگي به امور مالياتي و حسابرسي‌هاي مالي مربوط به تجارت و بازرگاني از طرف حكومت فعاليت مي‌كردند. در حاليكه زرتشتيان به عنوان بازماندگان جامعه ديني ايران قبل از اسلام به علت اقامت در ايالات و نواحي و به جهت همان نقش و جايگاهي كه در عرصه مالكيت و زمينداري داشتند، بيشتر در فعاليت‌هاي اقتصادي مرتبط با ملك و زمين و رسيدگي به امور مالياتي مربوط به چنين عرصه‌اي از طرف حكومت مشاركت داشتند. در حالي كه صابييان در حرفه‌هاي مربوط به صناعت و پيشه‌هاي كارگاهي چون كارهاي دستي و هنرهاي ظريف مربوط به ساخت زيور آلات طلا و نقره زنانه و مردانه، فلزكاري و ميناكاري اشتغال داشتند، و به نوعي حاملان و گسترش دهندگان چنين صنايع و هنرهايي در جامعه اسلامي بودند.

Abstract The purpose of this paper is to study the role of religious minorities in economic life. Therefore, in the present paper We concentration some parts of it and picture the partnership and share of religious minorities like Christians, Jews, Zoroastrians and Sabyy in economic activities of this era in the terms of business, land lording, industry and professional workshop. The data collected in this study through a library based description and analysis. The findings are based on data derived from different sources. Result show that the economic activities of non-Muslims religious minorities didnʹt kept the same and each of them was active in different fields associating with historical and social circumstances. The Jews and Christians were mostly resident of cities, and participated in some fields such as business, exchange, State Tax, financial audit related to trade of government sector. The Zoroastrian as survivors of religious community of Iran participated in economic of properties and land lording. The Sabayyan were employed in jobs such as industry, crafts and fine art like jewels and silver ornaments of men and women, and also in metallurgy and enameling, and they were somehow carriers and developers of such industries and arts in the Islamic community.