بررسي مسيوليت جنايات نايم از ديدگاه مذاهب اسلامي

Examining the responsibility of Na’em Crimes from Islamic sects viewpoint

افراد در هنگام خواب ممكن است افعالي را مرتكب شوند كه در قانون جرم تلقي مي شود. مسلّم است كه در چنين حالتي قوه تمييز و اراده فرد مختل شده است و فرد قادر به تشخيص يا كنترل اعمال خود نيست، از اين رو بايد مسيوليت كيفري را از چنين فردي نفي كرد. اين عدم مسيوليت در باب حدود، تعزيرات و قصاص واضح است و جاي بحث زيادي ندارد، ليكن در مورد پرداخت ديه، چهار نظر عمده موجود است: اول اينكه پرداخت ديه بر عهده خود فرد نايم باشد، دوم اينكه پرداخت ديه بر عهده عاقله نايم باشد، سوم اينكه اصلاً ديه ثابت نيست و چهارم اينكه قايل به تفصيل شويم و بگوييم اگر فرد مي دانسته كه عادت دارد در خواب زياد بغلطد يا حركت نمايد كه منجر به جنايت گردد، در اين صورت فرد مسيول جنايت يا جرم واقع شده است؛ يعني بايد ديه را از مال خود بپردازد و اگر فرد چنين عادتي ندارد، مسيول نيست و مجازاتي ندارد. به نظر مي رسد قول چهارم كه قانون مجازات اسلامي نيز آن را اختيار كرده، بهتر است. در مورد حكم خاص دايه كه با غلطيدن منجر به جنايت بر طفل شده است، نيز سه نظر وجود دارد مبني بر اينكه پرداخت ديه مطلقاً بر عهده عاقله باشد، يا مطلقاً بر عهده خود دايه و يا اينكه قايل به تفصيل شويم، بدين نحو كه اگر از روي فقر و حاجت طفل را شير مي دهد، ديه را عاقله پرداخت مي كند و اگر به جهت فخر عهده دار شير دادن طفل شده است، بايد ديه را از مال خود بپردازد.

People while they are asleep would commit a crime. It is obvious that in these cases the volition of that person is disordered and the person could not control his/her behaviors. Therefore the penal responsibility of him/her must negate. This non- responsibility in punishments of Hodud, Ta’zirat and Qesas is obvious, but in paying blood – money there are four viewpoints: first, paying the blood – money undertake by Na’em (the person who was asleep and committed a crime), second , parents (in charg of the family) of Na’em must pay the blood – money, third there is no proof for paying blood – money , forth if the person knows that while s/he is sleep moves and might commit a crime then s/he is responsible for his/her crime, this is means that s/he must pay the blood – money from his/her property and if s/he does not know his/her habits the person is not responsible and s/he not culpable. It seems that the forth view which the Islamic punishment law also authorize it, is much better. In the case of especial order of nursemaid that with his/her rolling cause to death of a child there are three viewpoints: the blood-money must pay by parents, the nursemaid must pay it, or if the nursemaid feeding the baby because of her poverty then the blood-money would pay by child’s parents and if she is wealthy she must pay the money from her property.