تفسير بيضاوي در آينه فقهاي مذاهب اسلامي

Beyzavi’s interpretation in jurisconsult of Islamic sects’ mirror

عبدالله بيضاوي از دانشمندان نامدار فارس، از خود آثاري بر جاي نهاده كه از بين آنها كتاب «انوار التنزيل» ايشان بيشترين توجه دانشمندان گوناگون اعم از متكلم، محدث، مفسر و فقيه را به خود جلب نموده است. در اين ميان توجه فقهاي مذاهب اسلامي به كتاب مزبور به شكل حاشيه، شرح و تعليق به علل گوناگون از جمله تاريخ فقه حايز اهميت است. از بررسي فقهايي كه تفسير بيضاوي را مورد توجه قرار داده اند، برمي آيد كه به ترتيب فقهاي حنفي، امامي و شافعي بيشترين سهم را در توجه به تفسير مزبور دارند و فقهاي حنبلي و مالكي به ترتيب كمترين سهم را در اين باره دارند كه اين امر مي تواند ناشي از نقل گرايي حنبليها در مقابل عقل گرايي حنفيها و زيادي پيروان ايشان باشد. شيخ بهايي از عالمان عصر صفويه اولين فقيه امامي است كه بر تفسير بيضاوي حاشيه نوشته و آن را شرح كرده است. پس از شيخ بهايي، ديگر فقهاي اماميه نيز به تفسير مزبور توجه نموده اند كه در مقايسه با فقهاي شافعي، شمار آنها بيشتر است.

Abdullah Beyzavi, the famous scholar of Fars, had many works that among them “Anvar AlTanzil” has attracted attention of various scholars such as Motekalem, Mohadeth, interpreters and jurisconsults (Faqih). From jurisconsults’ examinations who liked Beyzavi’s interpretation, could conclude that in order Hanafi, Emami and Shafe’ee jurisconsults pay the main attention to this work and Hanbali and Maleki jurisconsults in this case had the less share. This view could be because of narration approach of Hanbali and Hanafi’s intellectualism and their extra followers. Sheikh Bahaee a scholar from Safaviyeh Era is the first Imami jurisprudence who wrote an interpretation on Beyzavi interpretation. After Sheikh Bahaee other Imami juriscosults paid attention to his interpretation as well that it is numerous in comparison with Shafe’ee jurisconsults.