مباني تربيتي شهادت در قرآن با نگاهي به تفاسير فريقين

Educative basics of martyrdom in Qur’an with an outlook to Fariqain’s interpretations

قرآن به عنوان كتاب ديني و كلام خداوندي و منبعي فكري و رفتاري، همواره براي عموم مسلمانان حجت و ملاك انديشه و عمل بوده و معيار و مبناي تعليم و تربيت است. از سوي ديگر ايثار، جهاد در راه آرمانها و اصول ديني و شهادت و بذل جان در اين مسير، از افتخارات پيروان اسلام به شمار مي رود. در زمان صدر اسلام كه مصادف بود با وقوع جنگهاي مسلمانان با كفار، تعداد زيادي از مسلمانان به شهادت رسيدند و كلمات شهيد و شهادت در معناي جديد و اصطلاحي (يعني: قتيل في سبيل الله) در ميان مردم شايع شد و پيامبر اكرم(ص) نيز اين واژه ها را براي كشته شدگان در راه خدا به كار برد، تا جايي كه امروزه از شنيدن اين كلمات ذهن انسان به همين معناي جديد متبادر مي شود. مقوله شهادت، تنها كشته شدن و از بين رفتن جسم يك انسان دين دار نيست، بلكه يك روند هدف دار و عقلاني است كه در وراي آن مباني تربيتي عميقي نهفته است. آنچه در اين مقاله به آن پرداخته شده، جستاري در مباني تربيتي شهادت از خلال بررسي آيات قرآن است، به گونه اي كه از دو منظر مي توان به مباني تربيتي شهادت در قرآن نگريست: منظر اول؛ بيان خصوصياتي كه در قرآن براي شهيدان ذكر گرديده است و مي تواند نقش موثري در ايجاد فرهنگ شهادت در جامعه داشته باشد. منظر دوم؛ بيان مصاديق شهيدان در قرآن و نقش تربيتي آنها. در اين نوشتار اين دو مقوله مورد مداقه قرار مي گيرد.

Qur’an as religious book and divine words of God and also as a practical and intellectual source for Muslims always is reasoning and criterion of thinking and practice, and it is a scale for training. In other hand sacrifice, Jahad for ideals and religious principals and martyrdom are honors for Islam’s followers. In early years of Islam that was coincident Muslim’s war with atonements many Muslims were become martyrdom. Therefore the words of martyrdom and martyr in its new meaning become common among people and Prophet Mohammad (PH) use these words for people who died for God’s sake. Today also with hearing this word the new concept come to the mind. The issue of martyrdom is not only liquidation and immolation of a pious’ body but also it is logical and purposeful process which deep and educative basics are conceal in it. The content of this article is an inquest on educative basics of martyrdom with examination of Qur’an verses. From this view we could look toward educative basics of martyrdom in Qur’an: the first view: virtues for martyrs that mentioned in Qur’an and it have an influential role for developing martyrdom culture in society. Second view: mentioning examples of martyrs in Qur’an and its educative roles. In this text these two issues bring into discus.