بازخواني جامعه‌شناختي نظريه بلاو در شعر سيداشرف‌‌ گيلاني (نسيم شمال)

The Sociological Rereading of Blau’s Theory in the Poem’s of “Sayyed Ashraf Guilani” (Nasim-e Shomal)

آثار ادبي نهضت مشروطه در دهه‌‌هاي اخير به‌عنوان بخشي از مهم‌ترين اسناد جامعه‌شناسان براي تحليل مناسبات اجتماعي، فرهنگي و سياسي دوران معاصر مورد توجه قرار گرفته است. سيداشرف‌‌‌‌الدين گيلاني ملقب به نسيم شمال، نقش بارزي در روشن‌گري عصر مشروطه داشته است. كمتر تحولي در عصر مشروطه صورت گرفته است كه سيداشرف‌‌ درباره آن شعر نسروده باشد. در اين پژوهش با روش بينارشته‌‌اي كوشيده‌ايم تا در دو بخش، به بازخواني نظريه جامعه‌شناسي تبادلي تلفيقي پيتر بلاو در فضاي كلي شعر عصر مشروطه و سپس در شعر سيداشرف‌‌ بپردازيم. در بخش نخست با نگاهي اجمالي، محورهاي كلان نظريه بلاو را در شعر عصر مشروطيت نشان داده‌ايم. در بخش دوم، گام‌‌هاي چهارگانه نظريه تبادلي را در سه بخش به‌صورت موردي در شعر سيداشرف‌‌ واكاوي كرده‌ايم. براي كاربست اين نظريه كه تلفيقي از رفتارگرايي اجتماعي و واقعيت‌گرايي اجتماعي است، اشعار سيداشرف‌‌ از آغاز جنبش مشروطه تا شكست آن و ايجاد حكومت پهلوي اول، در سه گروه اشعار تبادلي انتقادي، اشعار تمجيدي سازمان‌بخش و اشعار خطابي تنذيري قرار گرفته است. هدف نهايي اين پژوهش بررسي ميزان اثرگذاري سيداشرف‌‌ در جنبش مشروطه برپايه نظريه‌‌اي اجتماعي، براي نشان دادن ساختارهاي پيچيده هم‌گروهي ميان انقلابيون و مردم در دوره مشروطه است.

In recent decades, literary works have been considered as one of the important parts of documents, which is an analyzable part by sociologists for studying about the society, culture and politics. “Sayyed Ashraf Guilani”, with the nickname of ’’Nasim-e Shomal’’ - who has a newspaper with this name- has had a great role in the brightness of Mashroteh period. Sayyed Ashraf has many poems about the events of Mashrooteh. In this study, it has been tried to show the way of reflecting the sociological and political works of Mashrooteh period in the poems’ of Sayyed Ashraf with a literal sociology way and also using the general asterisks of Exchange Theory of Peter Blau. For using this theory, which is a compact of the sociological behaviorism and sociological realities, first of all, different aspects of the Mashrooteh period’s poems, Sayyed Ashraf’s poems from the beginning of Mashrooteh to the beginning of Reza Khan period autarchy kingdom are been investigated. Then thesy poems has been divided into three groups: 1- criticism, interchangeable poems, 2- organizing, veneration poems, and 3- cognizance poems. The last aim of this study is to analyze the effect of Sayyed Ashraf on Mashrooteh movement based on the sociological theories to show the completed stretchers of unity between the revolutionaries and the people in Mashrooteh period.