مطالعه غلظت عناصر آهن، روي، مس، كادميوم و سرب در بافت هاي كبد، كليه و ماهيچه گاو و گوسفند توزيع شده در بازار مصرف شهر همدان در سال 1390

Study of Fe, Zn, Cu, Cd, Pb concentrations in liver, kidney and muscle tissue of cow and sheep marketed in Hamedan in 2011

در اين پژوهش نظر به اهميت تاثير سو غلظت بيش از حد مجاز عناصر سنگين در منابع غذايي، غلظت عناصر آهن، روي، مس، كادميوم و سرب موجود در 180 نمونه از بافت هاي كبد، كليه و ماهيچه گاو و گوسفند عرضه شده در بازار مصرف شهر همدان در سال 1390 به روش هضم مرطوب و توسط دستگاه نشر اتمي بر حسب ppb وزن مرطوب تعيين شد. نتايج نشان داد بالاترين نرخ تجمع فلزات مربوط به بافت‌هاي كبد و كليه و پايين ترين آن مربوط به بافت ماهيچه بود. در بين عناصر، بيشترين ميانگين غلظت مربوط به آهن بافت كبد گاو ( ppb 879±25507) و كمترين ميانگين غلظت مربوط به كادميوم بافت ماهيچه گوسفند ( ppb54±192) بود. مقايسه آماري ميانگين غلظت تجمع يافته فلزات در بافت هاي مورد مطالعه دام‌ها با يكديگر بيانگر وجود اختلاف معني دار بود (001/0 > P). مقايسه ميانگين غلظت تجمع يافته فلزات در بافت هاي مختلف با حداكثر غلظت مجاز كميسيون اروپا بيانگر آن بود كه به استثناي عناصر كادميوم و سرب، ميانگين غلظت ساير عناصر زير حد مجاز بوده است. همچنين مقايسه ميانگين غلظت تجمع يافته فلز كادميوم با حد مجاز WHO نشان داد كه به استثناي بافت ماهيچه در هر دو دام گاو و گوسفند، غلظت اين عنصر در ساير بافت ها بطور معني‌دار بيش از حد مجاز بوده است (001/0 > P). بدين ترتيب ميانگين غلظت تجمع يافته اكثر فلزات مورد ارزيابي در بافت‌هاي بدن گاو بيشتر از گوسفند و ميانگين غلظت تجمع يافته عناصر آهن و مس در بافت كبد بيش از ساير بافت ها بود. اين موضوع با توجه به نقش بافت كبد به عنوان "اندام ذخيره احشام"، قابل توجيه مي باشد. همچنين ميانگين غلظت تجمع يافته عناصر سمي كادميوم و سرب در بافت كليه بالاتر از ساير بافت ها بود، كه اين موضوع نيز با توجه به نقش بافت كليه به عنوان "عضو دفع فضولات"، قابل توجيه است.

Importance of heavy metals in food safety and detrimental effects of their high concentrations in food stuff is well documented. In this study, concentrations of Fe, Zn, Cu, Cd and Pb in kidney, liver and muscle tissues of cow and sheep at Hamedan retails were evaluated. A total number of 180 samples was assessed for the amount of heavy metals as ppb in wet weight. For this, wet-digestion method was used to determine the concentration of given elements by ICP (Varian ES-710). Results showed that the highest concentration of heavy metals was determined in the liver and kidney samples, while the lowest concentration was found in muscle tissue. Among the heavy metals, Fe in cow’s liver had the highest concentration (25507±879 ppb) and Cd in muscle tissue of sheep has the lowest concentration (192±54 ppb). In overall, accumulation of heavy metals in tissues of cows was higher than sheep. Statistical comparison of accumulated metals concentration in various tissues of these two animal groups showed significant difference (P < 0.001). Regarding the maximum acceptable concentration approved by EU, the concentration of heavy metals was lower than the allowed level, except for Cd and Pb. Due to the toxicity of Cd, the concentration of Cd was compared with the maximum acceptable limit of WHO. Results revealed that the concentration of Cd was higher than acceptable level in all tissues except for muscle tissues (P < 0.001). Mean concentration of most metals in this study was found higher in cow tissues than sheep. It seems that cows are more tolerant against the accumulation of toxic metals. Moreover, mean concentration of Fe and Cu was higher in liver which is justifiable by the fact that liver is a storage organ. Since kidneys are responsible for the removal of wastes, mean concentration of Cd and Pb was determined highest in kidney.