اثر زهر خام ماهي فرياله خال سياه خليج فارس (Pseudosynanceia melanostigma) بر روي عوامل هماتولوژيك و سطح سرمي آنزيم‌هاي موش صحرايي

Impacts of Persian Gulf blackfin stonefish crude venom on the haematological factors and serum enzymes levels of laboratory rat

زمينه: يكي از ماهيان زهرآگين خليج‌فارس نوعي سنگ ماهي به نام فرياله خال سياه (Pseudosynanceia melanostigma) است كه شناخت بسيار كمي از آن وجود دارد. اين ماهي در بسترهاي گلي مناطق كم عمق زيست مي‌نمايد و بر روي بدن سنگ مانند خود داراي خارهايي مجهز به غده‌هاي زهرآگين است. مسموميت بيشتر در اثر تماس ناخواسته افراد با آن رخ داده و زهر پروتييني اين ماهي با خار به داخل پوست تزريق مي‌گردد. در اثر ورود زهر به بدن علايم و نشانه‌هاي گوناگوني بروز مي‌نمايند كه شدت آن‌ها به ميزان زهر وارد شده به بدن بستگي دارد. هدف از اين بررسي شناخت پاره‌اي از اثرات فارماكولوژيك زهر خام اين ماهي جهت پژوهش‌هاي آتي مي‌باشد. مواد و روش‌ها: تعداد 18 سر موش صحرايي در سه گروه كنترل و نيز دوم و سوم با تزريق وريدي زهر خام فرياله ماهي به‌ترتيب به ميزان يك دوم و يك سوم متوسط دوز كشنده قرار داده شدند و سطح سرمي آنزيم‌هاي كراتين فسفوكيناز، لاكتات دهيدروژناز، گلوتامات- اگزالواستات ترانس آميناز، گاماگلوتاميل ترانس پپتيداز، فسفاتاز قليايي و آميلاز، الكتروليت‌هاي سرم شامل سديم، پتاسيم و كلسيم و نيز شمارش كامل سلول‌هاي خوني اندازه‌گيري شدند. يافته‌ها: سطح سرمي آنزيم‌هاي مورد بررسي و نيز سطح پتاسيم، كلسيم و شمارش گلبول‌هاي سفيد خون در گروهي از موش‌هاي صحرايي كه مورد تزريق زهر خام فرياله ماهي قرار گرفته بودند در مقايسه با گروه كنترل افزايش چشمگيري يافته ولي (001/0 > P) سطح هموگلوبين و شمارش گلبول‌هاي قرمز خون و نيز سطح سديم سرمي كاهش معني‌داري را نشان دادند (001/0 > P). نتيجه‌گيري: افزايش سطح سرمي آنزيم‌هاي كبدي- ماهيچه‌اي و نيز كاهش سطح هموگلوبين خون مي‌تواند نشانگر وجود احتمالي رابدوميوليز و هموليز و هپاتوتوكسيسيتي سم فرياله ماهي باشند كه بررسي‌هاي پاتولوژيك و بافتي براي بررسي آسيب‌هاي حاصله در اين سيستم‌ها پيشنهاد مي‌شود.

Background: One of the venomous fishes of Persian Gulf is a type of stonefish called blackfin stonefish (Pseudosynanceia melanostigma) that is very poorly-known. This fish lives on the muddy bottoms of marine shallow waters and have venomous spines on its stone like body. The envenomation usually is happened by unwanted contact of human body to its body and the proteinic venom is injected into the skin. Upon the venom entrance to the body various symptoms and signs will occur that their intensity depends on the venom amount.The aim of study is the understanding of some pharmacological impacts of blackfin stonefish for future studies. Material and Methods: A total of 18 male laboratory rats were divided into three groups of control, second and third and envenomed by sub lethal doses (1/3 LD50 and ½ LD50) intravenously and the serum enzymes namely Creatine Phosphokinase, Lactate Dehydrogenase, Glutamate-Oxaloacetate Transaminase, Gamma-Glutamyl Transpeptidase , Alkaline Phosphatase and Amylase, serum electrolytes namely Sodium. Potassium and Calcium and also complete blood cells of control and experimental rats were measured. Results: The serum enzymes levels, potassium and calcium levels and withe blood cells count in envenomed rats by blackfin stonefish crude venom in compare with control rats had significant increase while the haemoglobin level, red blood cells count and also serum sodium level had significant decrease (p < 0.001). Conclusion: The increase in hepatomascular enzyme levels, and the decrease in haemoglobin level can be a probable marker of the presence of rhabdomyolysis, haemolysis and also hepatotoxicity activities in the blackfin stonefish venom and that needs to the histopathologic studies in these systems.