اثر اختلاف زبري كف بند افقي و مصالح رسوبي بستر بر آبشستگي پايين دست آنها

Effect of Different Roughness Heights of Horizontal aApron and Bed

فرسايش تشديدي خاك و توليد رسوب ناشي از آن در حوضه ها از محدوديت هاي اساسي در دست يابي به توسعه پايدار بوده و از اين رو بررسي و ارزيابي عوامل حاكم بر فرآيند فرسايش خاك و توليد رسوب از ضرورت هاي مديريت صحيح منابع آبخيز است. نيروي فرسايندگي باران با تخريب خاك دانه ها و كاهش نفوذپذيري سطحي موجب ايجاد و تقويت رواناب سطحي شده و به همين دليل مهّم ترين نقش در ايجاد فرسايش آبي را دارد. از اين رو متناسب با شرايط مختلف نمايانه هاي متعددي براي تعيين عامل فرسايندگي باران تعيين شده اند كه يكي از مهم ترين آنها با كاربرد گسترده در سرتاسر جهان، نمايانه فرسايندگي باران (30EI) مي باشد. اما بررسي ها نشان مي دهند كه استفاده از 30I در همه مناطق داراي دقّت كافي نبوده و لازم است براي هر تركيب خاصّ از شرايط فيزيكي و طبيعي در حوزه هاي آبخيز، موثرترين پايه زماني شدّت باران تعيين شود. در همين راستا پژوهش حاضر با هدف تعيين موثرترين پايه زماني شدّت باران در رسوب حاصل از رگبارها در حوزه آبخيز چهل گزي سد قشلاق واقع در استان كردستان انجام پذيرفت. نتايج پژوهش نشان داد كه نمايانه حاصل ضرب انرژي جنبشي رگبار در شدّت 20 دقيقه اي رگبار (20EI) نسبت به ديگر پايه هاي زماني، بيش ترين همبستگي (810/0=r) را با رسوب ويژه رگبار داشته است.

Accelerated soil erosion and resultant sediment yield from catchments are key limitations for achieving sustainable development and hence evaluation of dominant factors on erosion and sediment yield processes is considered as one of the fundamental works in proper management of watershed resources. The erosivity force of rain cause soil degradation and decrease surface permeability and then increase surface runoff and with the same reason, play a greatest role in water erosion. Therefore, proportional with different conditions the various indexes for determining rain erosivity factor are described and one of the most important of them with global application is EI30 index. But researches show that I30 hasn’t efficient accuracy in all areas and its very necessary that the most effective time basis of rain intensity is determined for any compound of physical and natural conditions in watersheds. In this regard, the present research has been conducted in Chehelgazi Watershed of Gheshlagh Dam in Kurdistan Province for the purpose of determining most effective time basis of rain intensity in storm sediment. The results of research indicated that index multiplying the kinetic energy in the rain intensity in time basis of 20 min (EI20), than other time basis, has had the highest correlation (r=0.810) with storm sediment yield.