بررسي نقش توپوگرافي در بارشهاي سالانه و فصلي و دوره هاي ترسالي و خشكسالي در جنوب شرق خوزستان

Investigation on the Role of Topography with Wet & Dry Precipitation Periods iSouthwest of Khouzstan Provincen

كوهستان بعنوان يكي از مهمترين عوامل كنترل كننده بارش و بسته به موقعيت آن نسبت به جهت حركت توده‌هاي بارانزا، تاثير به طوركامل متفاوتي دارد. با شناخت روابط بين عوامل پستي وبلندي و بارش منطقه و تاثير آن، مي‌توان برآورد درست و دقيقتري از ميزان بارش منطقه بدست آورد. در اين پژوهش سعي شده است نقش پستي وبلندي ، به ويژه ارتفاع در بارش‌هاي منطقه جنوب شرق استان خوزستان بررسي گردد. بدين منظور ابتدا منطقه‌اي كه داراي ايستگاه‌هاي كافي با دامنه مناسب ارتفاعي باشند، انتخاب گرديد. داده‌هاي ماهانه و سالانه در هر ايستگاه استخراج و آزمون همگني انجام و داده‌هاي پرت حذف گرديد. داده‌هاي باز سازي شده و عوامل هاي پستي وبلندي شامل ارتفاع، فاصله از حداكثر ارتفاع در جهت حركت توده‌هاي بارانزا، طول و عرض جغرافيايي براي هر ايستگاه تهيه و رابطه چند متغيره، دو متغيره و يك متغيره عوامل فوق با بارش سالانه و ماهانه برقرار گرديد. با استفاده از روش‌هاي اندازه‌گيري خطا، ميزان خطاي هر روش محاسبه گرديد. علاوه بر آن نقش ارتفاع در دوره‌هاي خشك، نرمال و تر نيز بررسي شد. نتايج نشان داد كه مدل چند متغيره نسبت به رابطه خطي بارش و ارتفاع دقت بهتري دارد. ولي رابطه ارتفاع با بارش سالانه نيز در سطح 5 درصد معني دار بوده و اثر ارتفاع در دوره‌هاي خشك به طوركامل محسوس بدست آمد. اين موضوع بيانگر آن است كه ارتفاعات كمتر تحت تاثير دوره‌هاي خشكسالي وترسالي هواشناسي واقع مي‌شوند.

Mountain as an important factor controlling precipitation and depending on its direction compare with the wet air masses, the effect is entirely variable. Understanding the relationship between regional precipitation and the effect of topographic factors may improve the estimation of regional precipitation. In this study, we prove the role of topography on precipitation, especially in the Southeastern Khouzestan Province. For this purpose, the regional stations with appropriate range of heights were selected. Monthly and annual precipitation data were extracted at each station and homogeneity tests were performed. Thus, out-layers data were removed from data sets. Reconstructed data and topographic parameters including altitude, distance to the maximum elevation from where the wet air masses approach, latitude and longitude for each station. The single and multiple regressions s of these measured factors versus variable annual and monthly precipitation were estimated. Error rate of each regression method were calculated by using error measurement methods. To evaluate the role of altitude in wet, normal, and dry periods , an index of mean precipitation periods (dry, normal, and wet) to mean value of long periods (i.e. 20 yrs) was introduced. The results showed that the multiple regression present less error compare with linear regression of precipitation and elevation. However, the relationship between elevation and annual precipitation was significant. The index of dry period and altitude is meaningful. Thus, the effects of dry and wet periods in higher altitudes are significantly less than lower altitudes.