ارزيابي نقش اكوتوريسم در توسعه‌ي مناطق روستايي مطالعه‌ي موردي: دهستان اورامان‌تخت-شهرستان سروآباد

An Assessment of the Role of Ecotourism on the Development of Rural Areas(Case Study: Uraman-e-Takht, Sarvabad)

اكوتوريسم شكلي از گردشگري دوران پست‌مدرنيسم به شمار مي‌آيد كه با ساختارهاي اقتصادي-اجتماعي جوامع محلي رابطه‌ي نزديكي دارد و نقش مهمي در توسعه‌ي مناطق روستايي از طريق ايجاد فرصت‌هاي شغلي و منابع درآمدي و نظاير آن ايفا مي‌كند و به عنوان ابزار قدرتمندي براي حفاظت از تنوع زيستي و فرهنگ‌هاي محلي مطرح است. هدف اين مطالعه، شناخت نقش اكوتوريسم در توسعه‌ي سكونتگاه‌هاي روستايي دهستان اورامان‌تخت، از توابع شهرستان سروآباد در استان كردستان است. پژوهش حاضر از نوع كاربردي است كه براي تبيين موضوع و نتايج آن، از روش هاي توصيفي‌-‌تحليلي مبتني بر مطالعه‌ي ميداني و تكميل پرسش‌نامه بهره گرفته شده است. جامعه‌ي آماري تحقيق، پنج روستاي داراي سكنه‌ي دهستان اورامان‌تخت است كه از بين 1228 خانوار ساكن در آن حجم نمونه از طريق فرمول كوكران، تعداد 274 مورد به عنوان نمونه انتخاب گرديد. روايي گويه‌ها با بهره‌گيري از روش پيش‌آزمون و پانل متخصصان بررسي شد و پايايي آن با استفاده از آلفاي كرونباخ به ميزان 768/0 محاسبه گرديد. براي تحليل كمي داده‌ها از آزمون‌هاي آماري نظير آزمون t تك‌نمونه اي، آزمون رتبه‌اي فريدمن، كاي دو، رگرسيون چندمتغيره و تحليل مسير بهره گرفته شده است. نتايج حاصل از تحليل داده‌ها نشان مي‌دهد كه ميانگين عددي همه‌ي مولفه‌ها بالاتر از ميانگين طيف ليكرت است و تفاوت همه‌ي مولفه‌ها از مطلوبيت عددي مورد آزمون به شكل مثبت ارزيابي و برآورد شده است. علاوه بر اين، نتيجه‌ي تحليل رگرسيون چندمتغيره نشان مي‌دهد كه بيشترين ميزان تاثير مستقيم اكوتوريسم در ابعاد اقتصادي (550/0) و كالبدي (371/0) توسعه‌ي روستايي است و كمترين آن نيز به مولفه‌ي زيست‌محيطي (269/0) اختصاص دارد. از طرفي ديگر، نتايج تحليل مسير نشان مي‌دهد كه بيشترين اثر كلي مربوط به مولفه‌هاي اقتصادي (858/0) و كمترين اثر كلي به مولفه‌ي كالبدي (371/0) اختصاص دارد.

Ecotourism is a form of the post-modernist tourism that has a close relationship with economic and social structures of local communities and can play an important role in rural development by generating income and job opportunities. Furthermore, it is a powerful instrument of biodiversity and local cultures conservation. In this applied research descriptive– analytical methods based on field studies and questionnaires have been used. For this purpose, from 1228 households residing in Uraman-e-Takht (in Kordestan province) 274 cases were selected by using Cochran sampling. Validity of test items has been proved by using the method of a panel of experts and their reliability was calculated using Cronbachʹs alpha of 0.768. Data were analyzed by one sample t-test, Friedman, multiple regression and path analysis tests. The results of the analysis indicate that the numerical average of all indices is higher than the test value (3) on Likert scale and their differences are positive. The results of the path analysis of ecotourism role in rural development indicate that economic indicators with the value of 0.858 have had the most impact, and physical parameters (0.371) have had the least impact on rural development from the viewpoints of residents in the study area.