برنامه ريزي گردشگري و گذران اوقات فراغت در شهر مشهد با تاكيد بر شناسايي الگوهاي گذران اوقات فراغت ساكنين مناطق شهري

Planning، tourism and leisure in the city of Mashhad with an emphasis on identifying patterns of leisure in urban areas

از جمله موضوعات مهم در برنامه‏ريزي گردشگري، شناسايي تفاوتهاي موجود در خصوص نحوه گذران اوقات فراغت ساكنين شهري است، اين مطالعه، نگاهي جغرافيايي به موضوع اوقات فراغت در شهر مشهد دارد، به عبارتي در هر پهنه فضايي، چه الگويي از گذران اوقات فراغت قابل مشاهده است؟ و اينكه برنامه‏ريزي گردشگري در شهر مشهد چه رويكردي را در قبال اين الگوها مدنظر قرار دهد؟ سطح مطالعه، مناطق 13 گانه شهرداري مشهد مي‏باشد، براي اين منظور نظرات شهروندان هرمنطقه در خصوص گرايش به جاذبه‏هاي مهم گذران اوقات فراغت پيرامون شهر مشهد مورد بررسي قرار گرفت، نتايج اوليه به تفكيك منطقه، با استفاده از نرم افزار ArcGIS، در پايگاه اطلاعات مكاني، ذخيره و گرايش ساكنين مناطق به هرجاذبه جهت گذران اوقات فراغت در قالب نقشه‏هاي گوناگون مشخص گرديد، نتايج اين مرحله گرايش به 10 جاذبه (شامل 6 جاذبه مذهبي و 4 جاذبه طبيعي) پيرامون شهر مشهد را نشان داد، استفاده از آزمون تحليل واريانس وجود تفاوت معنادار بين گرايشهاي ساكنين هر منطقه به جاذبه‏هاي فوق‏الذكر را تاييد كرد كه به نوعي نشان از تفاوت نگرش شهروندان در خصوص گذران اوقات فراغت در شهر مشهد است، در ادامه از طريق استانداردسازي داده‏هاي به ‏دست آمده از گرايشهاي ساكنين و نمايش آنها بر روي نمودار پراكنش، الگوي گذران اوقات فراغت هر يك از مناطق شهر مشهد تعيين گرديد، نتايج اين مرحله نشان داد كه در 4 منطقه الگوي گذران اوقات فراغت، گرايش به جاذبه‏هاي طبيعي، در 2 منطقه گرايش به جاذبه‏هاي مذهبي، در 4 منطقه گرايش به تركيبي از جاذبه‏هاي طبيعي و مذهبي و در 3 منطقه نيز گرايش ضعيف به هر دو دسته جاذبه‏ها وجود دارد، همچنين نتايج تحليل همبستگي بيانگر آن بود كه بين سطح تحصيلات و درآمد سرپرست خانوار و گرايش به جاذبه‏هاي طبيعي رابطه مثبت و درخصوص گرايش به جاذبه‏هاي مذهبي رابطه منفي وجود دارد، همچنين ارتباط مستقيمي بين نزديكي به جاذبه‏هاي طبيعي و گرايش شهروندان وجود دارد اما در خصوص جاذبه‏هاي مذهبي چنين رابطه‏اي مشاهده نمي شود،

Among the most important issues in tourism planning is identifying differences in leisure activities of urban residents، This study looks at Mashhad people leisure in a geographical view، In other words، it is going to investigate what patterns of leisure exist in each area، ، what approaches should be considered towards these patterns in the planning of tourism in Mashhad? The study areas were 13 Mashhad Municipality areas، To achieve the purpose، residents’ opinions of each region about their tendency toward the major leisure attractions of the city were investigated، Using ArcGIS software، preliminary results of the separated areas were saved in spatial database and their trend toward leisure attractions were determined in the form of maps، The results in this stage showed the tendency towards 10 attractions (including six religious and four natural attractions) in Mashhad، Using ANOVA analysis confirmed a significant difference between the residents’ trends in each area to attractions، which showed the difference in their attitudes towards leisure in Mashhad، Then through the standardization of data obtained from the citizen’ trends and displaying them on a scatter plot، leisure patterns were determined for each area of Mashhad، The results showed that there are tendencies to natural attractions in 4 areas، to religious attractions in 2 areas، a combination of both natural and religious in 4، and in 3 areas there is weak trend to the both، Correlation analysis also showed the head of household’s level of education and income has a positive relationship to the natural attraction trends and a negative relationship to the religious attraction trends، On the other hand، there is a direct relationship between proximity to the natural attractions and trends toward them، but such a relationship was not found about proximity to the natural attractions،