تقاضا وكشش جغرافيايي خدمات بستري سلامت در استان اصفهان با كمك سيستم اطلاعات جغرافيايي

Inpatient Health Care Demand and Geographic Elasticity in Isfahan Province Using Geographic Information Systems

مقدمه: تامين دسترسي عادلانه به خدمات سلامت در قالب سطح‌بندي خدمات و نظام ارجاع از اهداف مهم توسعه‌ي كشور مي‌باشد. اين مطالعه با هدف تعيين الگوي تقاضا و كشش جغرافيايي خدمات بستري در منطقه‌ي تحت پوشش دانشگاه علوم پزشكي اصفهان در جهت كمك به سياست‌گذاري مبتني بر شاهد جهت نيازسنجي، تخصيص بهينه‌ي منابع بستري و سطح‌بندي خدمات انجام گرفت. روش بررسي: با انجام يك مطالعه‌ي توصيفي– مقطعي، اطلاعات مربوط به 24844 بيمار بستري شده در بيمارستان‌هاي منطقه‌ي تحت پوشش دانشگاه علوم پزشكي اصفهان در شهريور ماه 1387 شامل سن، جنس، علت و بخش بستري، آدرس محل سكونت، نوع ارجاع و پوشش بيمه با كمك چك ليست خودساخته استخراج شد. اطلاعات مورد نظر توسط نرم‌افزار SPSS مورد تحليل ابتدايي قرارگرفت. بانك اطلاعاتي داده‌ها به ويرايش 3/9 نرم‌افزار GIS (ArcGIS: Geographic Information System) منتقل شد و با كمك طيفي از قابليت‌هاي تصويري GIS نمايش و تحليل گرديد. يافته‌ها: از بيماران مورد مطالعه 11832 بيمار (6/47 درصد) مرد و 12984 بيمار (3/52 درصد) زن بودند. 7/56 درصد از بيماران زير 35 سال سن داشتند. به‌عبارتي تقاضاي بستري در خانم‌ها و گروه‌هاي سني جوان بيش‌تر بود. بيش‌ترين علل بستري را سرفصل بارداري و زايمان در خانم‌ها (5/29 درصد) و حوادث در آقايان (3/27 درصد) تشكيل مي‌داد. مردم تقاضاي بيش‌تري براي دريافت خدمات از بخش دولتي داشتند. بيش‌ترين بار خدمات بستري را دو بيمارستان الزهرا (س) و كاشاني (21 درصد كل مراجعات) بر عهده داشتند. بيماردهي بستري در شهرستان‌هاي سميرم، نجف آباد و لنجان از ساير شهرستان‌ها بالاتر بود (به‌ترتيب 3/9، 6/7 و 3/7 در هزار نفر جمعيت). خدمات بستري مركز استان براي شهرستان‌ها از كشش جغرافيايي قابل توجهي برخوردار بود. بيماران ساكن در شهرستان‌هاي مجاور شهر اصفهان مانند برخوار، شاهين شهر، فلاورجان و خميني شهر گرايش بيش‌تري براي دريافت خدمت از مركز استان داشتند. نتيجه‌گيري: كشش زياد خدمات بستري در مركز استان باعث افزايش بار مراكز ارجاعي شهر اصفهان شده است. مديريت هدف‌مند اين تقاضا به سمت مراكز بلوك، از طريق تقويت اين مراكز، فرهنگ‌سازي در جامعه و استقرار پزشك خانواده امكان‌پذير است. واژه‌هاي كليدي: كشش تقاضا؛ تقاضا و نياز خدمات بهداشتي؛ سيستم‌هاي اطلاعات جغرافيايي؛ اصفهان

Abstract Introduction: Providing equitable access to health care which matches health care stratification program and in the context of referral system is one of the most important health development objectives in our country. Determining the pattern in the demand and geographic elasticity for inpatient care can help to design and implement evidence based strategy for need assessment and resource allocation and stratification of health care. This study was designed for this purpose. Methods: In this cross - sectional study, information about 24844 patients who admitted in hospitals in Isfahan in September 2008, including age, sex, cause and ward of hospitalization, residence address, type of referral and insurance coverage was extracted by means of self designed checklist. Data was analyzed using SPSS software primarily. Using visual and analytical capabilities of the GIS ARC/GIS (ver 9.3) the data were illustrated in the forms of maps. Results: In the study period, 11832 (47.6 percent) male and 12984 (52.3%) female were hospitalized. About 56 percent of patients were under 35 years old. In the other word there was more demand in females and young age groups for inpatient care. Most causes of hospitalization were pregnancy and childbirth complications in women (29.5%), and injuries and accidents (27.3%) in men. People had more demand for services from the public sector. Semirom, Najaf Abad and Lenjan had the higher per capita hospitalized patient (3/9, 6/7 and 3/7 patient per 1000 population respectively). The center of the province had a remarkable geographical elasticity for substantial provinces especialy for nearby city of Isfahan. Conclusion: High elasticity of inpatient services in the provincial capital city lead to increasing the load of patients in referral centers. Targeted management of this demand to the referral block cities, by strengthening them, altering the community culture and implementing the family physicians programs is possible. Keywords: Demand Elasticity; Health Services Needs and Demand; Geographic Information Systems; Isfahan