آيا كتابداران مي توانند نقشي دركتاب درماني ايفا كنند؟

Can Librarians Play a Role in Bibliotherapy?

كتاب درماني از جمله روش هاي درماني تكميلي براي تسكين بيماران و افرادي است كه با مشكلات رواني يا رفتاري درگير هستند. اين مطالعه به منظور پاسخ به پرسش « آيا كتابداران كنوني واجد صلاحيت هاي لازم براي انجام كتاب درماني هستند يا خير؟» انجام شده است. مطالعه حاضر از نوع مروري نقلي است، و داده هاي مورد نياز از طريق مرور منابع مرتبط فارسي و انگليسي باتاكيد بر مقاله هاي فارسي حاصل تحقيقات انجام شده در داخل از مهرماه سال 1391 تا مهرماه سال 1392 خورشيدي گردآوري شده است. داده ها با استفاده از كليدواژه هاي كتاب درماني، كتابداران، و آموزش مراجعان و برابر نهاده هاي انگليسي آنها (user education, librarians, bibliotherapy) جمع آوري گرديد كه در مجموع بالغ بر 60 منبع در بازه زماني مذكور بازيابي شد. در اين پژوهش آثار مرتبط با ويژگي ها و مهارت هاي ضروري براي يك درما نگر موفق و همچنين سر فصل هاي فعلي در مقاطع مختلف رشته علم اطلاعات و دانش شناسي و رشته كتابداري پزشكي مرور و تحليل شد. در مجموع تعداد 13 مقاله فارسي، 14 مقاله انگليسي، دو رساله انگليسي، 2 وب سايت فارسي و 5 وب سايت خارجي در مطالعه و نگارش مقاله حاضر جمعا 36 منبع مورد استفاده قرار گرفت. تعداد سر فصل ها در كل 5 مورد و شامل سه سر فصل دور ه هاي كارشناسي، كارشناسي ارشد، و دكترا در وزارت علوم، تحقيقات و فناوري، و همچنين دو سرفصل دوره هاي كارشناسي و كارشناسي ارشد در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي است. با وجود اين كه در اين مطالعه، آثار و گزارش هاي منتشره در حوزه كتاب درماني در ايران از سال 1357 شمسي به بعد مد نظر بوده است، بررسي هاي انجام شده نشان داد كه سابقه اين موضوع در ايران به دو دهه پيش مي رسد و مجموعه آثار معتبر منتشر شده بر مبناي قضاوت در مورد نشريه و نويسندگان در اين زمينه به عدد 15 نمي رسد. در سر فصل هاي موجود رشته علم اطلاعات و دانش شناسي و رشته كتابداري پزشكي هيچ درسي در ارتباط با موضوع كتاب درماني وجود ندارد. به علاوه، كتابداران فعلي فاقد بسياري از صلاحيت هاي لازم براي يك درمانگر موفق هستند. در شرايط كنوني كتابداران قادر به انجام كتاب درماني به صورت مستقل نيستند. در شرايط كنوني و به لحاظ حساسيت روش كتاب درماني ضرورت دارد كتابداران از استفاده از روش كتاب درماني به صورت مستقل خودداري كنند. آن ها مي توانند با كمك گروه متخصصان روانشناسي، مشاوره، پزشكي ، و روانپزشكي اقدام به استفاده از اين روش كنند. با توجه به ارتباط نسبي بين علم اطلاعات و دانش شناسي با كتاب درماني و انگيزه ي بالاي كتابداران، گروه هاي كتابداري با همكاري متخصصان حوزه پزشكي مي توانند اقدام به تاسيس گرايش و يا رشته كتاب درماني كنند. واژه هاي كليدي:كتاب درماني؛ كتابداران؛ درمان هاي مكمل

Abstract Bibliotherapy is one of the complementary methods of treatment to cure those suffering from mental or behavioral problems. This research attempted to answer the question: "Are present librarians competent to do bibliotherapy?" This study is a review type; the data were gathered through reviewing relevant Persian and English sources. All Persian articles published as the result of local research were also studied. In this study, the literature on necessary traits and skills needed by a successful therapist as well as the curricula for medical librarians and Knowledge & Information Science students were also reviewed and analyzed. The present curricula are deprived of any courses dealing with bibliotherapy. Further, the present librarians do not enjoy required competencies as a successful therapist. Thus, librarians are not qualified to do bibliotherapy independently. Due to the importance of bibliotherapy as a treatment method, it is essential that librarians refrain from involving in bibliotherapy independently. They may use it when assisted by specialists in psychology, counselling, and/or psychiatry. Due to relative overlap of Knowledge & Information Science and Medical Librarianship fields with bibliotherapy, and highly motivated librarians, library departments may establish bibliotherapy courses with the help of medical experts. Keywords: Bibliotherapy; Librarians; Complementary Therapies