بازتاب جلوه هاي معناباختگي در آثار صادق هدايت

Reflection of Absurdist Effects on the Works by Sadeq Hedayat

تحت‌تاثير رواج انديشه هاي پوچ گراييِ متاثّر از وقايع و تحوّلات فلسفي، علمي، تاريخي و اجتماعي عصر مدرن، در ادبيات قرن بيستم، سبكي با عنوان ادبيات معناباخته (Absurd Literature) پديدآمد كه با تاكيد بر فقدان منطق در طبيعت و انزواي انسان در جهاني فاقد معنا و ارزش، به‌بيان انديشه‌هايي همچون بي هدفي و پوچي، بي‌ايماني، ازخودبيگانگي، بي‌هويّتي، تنهايي، مرگ‌انديشي و ... در زندگي انسان عصر مدرن مي‌پرداخت. اين جريان تقريباً همزمان با غرب در طيّ دو دوره در ادبيات ايران مجال ظهور پيدا كرد. نخست، دوره استيلاي استبداد رضاشاه بود كه خفقان و ياس و نااميدي را در جامعه رواج داد و دوره دوم به‌وقوع كودتاي 28 مرداد 1332 و شكست جنبش ملي شدن صنعت نفت مربوط مي‌شد كه موجب سرخوردگي و سركوب روشنفكران و زمينه‌ساز گرايش به ادبيات معناباخته و پوچ‌گرا شد. هجوم نيروهاي بيگانه، استعمار، استبداد، آشوب و ناامني و بحران‌هاي سياسي، اجتماعي و اقتصادي، در روحيه ي نويسندگان ايراني تاثير به‌سزايي گذاشت و موجب پديدآمدن انديشه‌هاي پوچ‌گرايي و بي‌معنايي در آثار آنان شد. صادق هدايت، صادق چوبك و بهرام صادقي از جمله نويسندگان دهه‌هاي 30 و 40 هستند كه نشانه‌هاي تفكّرات پوچ‌گرايي در آثار آنان ديده مي‌شود. در اين پژوهش سعي شده است بازتاب جلوه‌هاي معناباختگي در آثار صادق هدايت با تكيه بر سه اثر وي مورد تحليل و بررسي قرار گيرد.

Under the influence of nihilistic thoughts created as a result of philosophical, scientific, historical and social developments in the modern era, a style called Absurd Literature emerged which emphasizes the lack of logic in the nature and man’s solitude in a meaningless world and expresses thoughts such as aimlessness, nihilism, faithlessness, lack of identity, loneliness, etc. in the life of modern man. This movement emerged in Iran’s literature at the same time as the West in two periods of time. The first one was the period of the hegemony of Reza Shah, during which desperation prevailed in the society and the second period is related to the 1953 Iranian coup d’état and failure of the movement of nationalization of the oil industry, which disappointed the intellectuals and provided the grounds for their inclination towards the absurd literature. The attacks by foreign forces, colonization, hegemony, chaos, insecurity and political, social and economic crises had a great effect on the morale of Iranian writers and led to the emergence of nihilistic and absurdist thoughts among them. Sadeq Hedayat, Sadeq Choobak and Bahram Sadeqi are among the writers in the 1950’s and 60’s whose works are filled with the signs of nihilistic thoughts. This paper attempts to study the reflection of absurdist effects on the works by Sadeq Hedayat with emphasis on his three main works.