مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - بررسي جناس در غزل هاي فروغي بسطامي

چكيده فارسي :

در شناخت هرچه بهتر يك اثر ادبي به ويژگي بيان مطالب و نحوه ي خاص ايراد آن توجه مي شود. بين زبان يك اثر و ذهن و روح صاحب اثر ارتباط تنگاتنگي برقرار است؛ چرا كه ابزار يك نويسنده در انتقال انديشه و احساسات وي، واژگان و الفاظ اند. از جمله امكاناتي كه باعث زايش موسيقي دروني شعر است، مي توان به صنايع بديع لفظي از قبيل انواع سجع، انواع جناس و انواع تكرار اشاره كرد. جناس يكي از ابزارهاي ايجاد موسيقي در كلام و از انواع قاعده افزايي است و كاركردهاي مختلفي دارد. فروغي بسطامي از شاعران تواناي عصر قاجار(قرن سيزدهم هجري) است. وي مدتي از عمر خود را به مدح شاهان قاجاري به ويژه ناصرالدّين شاه گذراند. او در فن غزل سرايي از استادان مطرح اين دوره است. روش به كار رفته در اين مقاله توصيفي- تحليلي و استناد به آمار است به اين گونه كه پس از تعريف، به استخراج دقيق بسامد انواع جناس و تحليل آن ها پرداخته شده است. نتايج بررسي نشان مي دهد جناس اشتقاق با 8/16 % بيش ترين بسامد و جناس مركب با .1% كم ترين بسامد را در غزل هاي شاعر دارند. Pun is one of the devices of creating music in speech and it is a basic kind. Pun has various functions. Although two conditions of verbal agreement and difference in meaning has been accepted by pun, sometimes differences in definitions and examples have been seen. Foroughi Bastami is one of the most outstanding and capablepoets of the Qajar era and thirteenth century. Hedevoted part of his life to the eulogy ofthe Qajar kings especially Nasser-Al-Din Shah. He is the master of his contemporaries in composing the sonnet. Love, mysteryan dpraiseare the basic topics of Bastamiʹs sonnets. Hisromanticthemes are taken from Saadi andmystical ones from Hafez, and many of his lyricsare imitated from them. His poems are plain, comprehensive and free from ambiguity and complexity. This matter led to considering the pun and then to appear the ability and art of poet in this field.the applied method in this analytic-descriptive article, is based on the statistics. In the way that after the definition, The exact frequency of the different kinds of pun has been extracted and analyzed.The Results indicate that the Derived Pun with 16/8 frequency has the most frequent usage and the Mixed Pun with 0/01 has the least frequent usage in lyrics of this poet and he has used the musical power of pun to increase the music of lyrics and he also Has a specific concernon this trick.