نقد و بررسي تصويرسازي حماسي در شاهنامه فردوسي و ديوان متنبي (تصوير لشكريان)

Imagery in Ferdowsi’s Shahnameh and Mutanabbi’s Divan (Troops Image)

فردوسي و متنبي، دو حماسه سراي بزرگ ادب پارسي و عربي،‌ تصاوير بديعي از حملات توفنده لشكريان، خلق كرده اند كه از زواياي مختلف، قابل تامّل و بررسي است. عواملي چون توارد، ‌الگوهاي كليشه اي و تاثيرپذيري فردوسي از متنبي، باعث شده تا اين دو شاعر در ترسيم باشكوه صحنه هاي حماسي سپاهيان؛‌ مضامين و تصاوير مشتركي داشته باشند؛ اما فردوسي به دليل شرايط خاص سياسي – اجتماعي، ‌خود را در مقابل مردم مي بيند؛ ‌بنابراين براي تاثيرگذاري و دميدن روح مقاومت در آنان، ‌تصاويري روشن، ‌كوبنده و پرشور مي آفريند. در عوض، متنبي براي كسب رضايت ممدوح و رقابت با شاعران دربار سيف الدوله، ‌با تمتّع از انواع استعاره، ‌عنصر اغراق و تشبيهات مركب، ‌به خيال ورزي و هنرنمايي دست مي يازد. تلاش ما در اين پ‍ژوهش، ‌معطوف به مقايسه مشترك اين دو شاعر و نقد و بررسي ميزان قدرت تخيّل آنان در صورتگري از لشكريان است.

Ferdowsi and Mutanabbi, the great epic poets of Persian and Arabic literatures have created novel images of massive attacks by army troops which can be scrutinized from various perspectives. Similarities in topics and patterns and Mutanabbi’s influence on Ferdowsi have led to the creation of similar epic images of fighting in the works of these great scholars. However, they have differences as well. Due to the sociopolitical circumstances of his time, Ferdowsi sides with his people and creates clear and emotional images of the massive attacks to boost people’s morale, while Mutanabbi is after pleasing the ruler, Seifuddowleh, and in competition with other court poets, he employs various types of metaphors, hyperboles, and complex similes. The present paper attempts to compare imagery of troops created by these two poets.