امكان پيش بيني احتمال وقوع بهمن با استفاده از روش نزديكترين همسايه در محيط نرم افزار GIS (مطالعه موردي: محورهاي بهمن خيز استان تهران)

وقوع بهمن يكي از بلاياي طبيعي است كه هر ساله موجب تلفات جاني و مالي در بيشتر مناطق كوهستاني و صعب العبور جهان مي شود. پديده ريزش بهمن در ايران نيز به ويژه به ساكنان مناطق كوهستاني و مسافران عبوري جاده هاي بهمن خيز (محورهاي ديزين –گاجره، حاجي آباد- ديزين، ابتداي كرج-چالوس، كرج-چالوس مياني، هراز و امام زاده داوود ) استان تهران، باعث خسارات جبران ناپذيرمي شود. عدم آگاهي از زمان وقوع بهمن، تشديد كننده خسارات است. از اين رو پيش بيني احتمال وقوع بهمن در محورهاي ارتباطي كمك زيادي در كاهش خسارات جاني و مالي مسافران عبوري و ساكنان واقع در محدوده هاي بهمن خيز مي نمايد. براي بررسي احتمال وقوع بهمن در اين منطقه از روش نزديكترين همسايه (nearest neighbor) بهره گرفته شد. اين روش با استفاده از اطلاعات بهمن و داده هاي روزانه برف 22 ايستگاه برف سنجي به مدت 10 سال (از 78-77 تا 88-87) براي پيش بيني احتمال وقوع بهمن انجام گرفت. در اين روش روزهاي برفي مشابهي كه بهمن هاي قبلي را ايجاد كرده اند، با استفاده از نرم افزار Arc/GIS تعيين شد. سپس با پهنه بندي برف ماه هاي مختلف در سال مورد پيش بيني به روش كريجينگ، دامنه تغييرات برف هاي بهمن زا استخراج شد. پس از آن اقدام به تعيين سطح هشدار، نسبت همسايه مثبت و احتمال وقوع بهمن در هر محور ارتباطي گرديد. نتايج نشان داد كه در اكثر محورهاي ارتباطي، پديده بهمن در ماه هاي برفي رخ داده و احتمال سقوط آن در كليه مسيرهاي بهمن خيز در اسفند ماه بيشتر از ساير غير ضروري در اين ماه اجتناب نمايند و مسير ديگري را در زمان فوق الذكر انتخاب نمايند. ماه هاست. دليل اصلي بروز اين پديده، ارتفاع كافي برف و افزايش دما مي باشد. در نهايت احتمال سقوط بهمن در محور ديزين - گاجره و محور كرج - چالوس بسيار بالا پيش بيني گرديد. دليل اين مساله را مي توان به شرايط پستي وبلندي مناسب ( شيب كافي، دامنه رو به آفتاب)، وجود گيلويي و صخره و از همه مهمتر شرايط مساعد اقليمي (ارتفاع زياد برف، باد برف و دما) نسبت داد. نتايج اين موضوع مي تواند در برنامه ريزي كنترل بهمن به مديران منابع طبيعي و راهداري كمك موثري نمايد و براي مسافريني كه در اسفندماه در اين محورها عبور مي نمايند، هشداري مي دهد تا از مسافرت هاي

Avalanche occurrence is one of the natural disasters that caused loss of life and financial in most mountainous areas of world every year. Phenomenon of avalanche downfall in Iran is caused to irreversible damages specially on residents and passing travelers through mountainous roads (Dizin - Gagereh, Haji Abad - Dizin, beginning Karaj - Chalus, Karaj - Chalus middle, Haraz and Imam Zadeh Davoud) in Tehran province. Unknowing the time of avalanche occurrence is exceeds the damages. Then, forecasting the avalanche occurrence probability in the avalanche paths help to reduce human and financial damages of passengers and residents. For investigation the probability of avalanche occurrence in this region the nearest neighbor method was used. This method carried out based on the avalanche information and daily data of snow in the 22 stations snow during 10 years (from 1377-78 to 1387-88). In this method, the number of similar snowy days that were created former avalanches was determined using ArcGIS software. Then, by snow zoning in different months of investigative year using kriging method, the rate of snow depth variations (that generates avalanche) were obtained. Thereafter warning level, positive neighborʹs ratio (NN ratio) and probability of avalanche occurrence were characterized in the every path. The results showed that in most communication paths, avalanche phenomenon has occurred in snowy months and probability in month of March is more than other months. The important reason of this phenomenon is high snow depth and increasing the temperature. Finally, probability of avalanche occurrence in Dizin – Gajereh path and Karaj – Chalous path was predicted very high. The reason of this point could be topography conditions (high slope, slope accept to the sun), rock and mostly climate conditions (high snow depth, snow wind and temperature). The results of this research project can help to managers of avalanche control, effectively as they aware people to avoid from non - essential travels in that time or choose the other paths.